"Ğomi" sayfasının sürümleri arasındaki fark

14.22, 14 Aralık 2023 itibarı ile sayfanın şu anki hâli

Ğomi (Fotoğraf: Kan Zhang)

Ğomi, Doğu Karadeniz mutfağında tarihi geçmişi en eskiye dayanan yemeklerden biridir.

İsim

İsmini eski çağlarda Kolhis coğrafyasının temel tahılı olan yerel bir darı türünden alır. Günümüzde de modern Kolh dialektlerinde *ĞOM- olarak adlandırılan darı; mısırın ve buğdayın büyük ölçüde onun yerini almasından evvel bölgenin temel besin kaynaklarından biriydi. Çoğu yerde onunla aynı adı taşıyan bu yemek, Megrelia'nın bazı kısımlarında "Gomis Ğomi" veya "Mamalika" olarak da bilinir.

Tarih

14. yüzyıl kayıtlarında, kavrularak yapılan bir çeşidinden bahsedilir ve bölge yerlilerin her çeşit balık veya etin yanında katık olarak bu lapayı tükettikleri anlatılır. ^[1] Geçmişte farklı isimlerle de olsa muhtemelen tüm Doğu Karadeniz sahil şeridinde yaygın olan bu yemek, günümüzde sadece, tarihi Megrelia ve Guria bölgelerinde popülerdir.

İçerik

Günümüzde artık birçok yerde yapımında daha erişilebilir olan mısır ürünleri tercih edilse de, orijinali aynı adı taşıyan darıdan yapılır. Bu darı türünün bölgedeki endemik varlığına ilişkin en eski arkeolojik kalıntılar 3 ila 4 bin yıl öncesine aittir. Geleneksel yöntemlerle yapılışı oldukça zahmetli bir süreçtir. Esasen, suda haşlanmış darı kırmasının, darı unu ve peynir ile yoğrularak aynı suda uzun süre kısık bir közlenmiş meşe odunu ateşinde kaynatılmasıyla elde edilen bir lapadır. Bu lapa sıcak olarak, üzerine Kolot Peyniri dilimleri ve bazen de nane yaprakları eklenerek servis edilir.

Tavsiyeler

Nerede Yenilir? : Zugdidi'de hizmet veren Diaroni Restoranı, geleneksel usulü ve sunumuyla ğomi yenilebilecek en uygun adreslerden biridir.

Kaynakça

↑ Ahmet Mican Zehiroğlu (2018) "Trabzon İmparatorluğu (3.Cilt)" s.46

[:0-1] Ahmet Mican Zehiroğlu (2018) "Trabzon İmparatorluğu (3.Cilt)" s.46

[1]

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
-[[Dosya:Muhlama.jpg|500px|thumb|Muhlama]]
+[[Dosya:Ğomi-Mamalika.jpeg|600px|thumb|Ğomi (Fotoğraf: Kan Zhang)]]
-'''Muhlama''', asıl olarak Doğu Karadeniz havzasının güney sahillerinde ve ayrıca bölgenin komşusu olan iç kesimlerde yaygın olarak tüketilen bir yemek türüdür. Tereyağı, un ve peynir ile yapılır.
+Ğomi, Doğu Karadeniz mutfağında tarihi geçmişi en eskiye dayanan yemeklerden biridir.
 ==İsim==
-İsmini eski çağlarda [[Kolhis]] coğrafyasının eski temel tahılı olan yerel bir darı türünden alır. Tüm Kolhik dillerde *ĞOM- olarak bilinen bu bitki, mısırın ve buğdayın büyük ölçüde onun yerini almasından evvel bölgenin temel besin kaynaklarından biriydi. Çoğu yerde onunla aynı adı taşıyan bu yemek, [[Megrelia]]'nın bazı kısımlarında "Gomis Ğomi" veya "Mamalika" olarak da adlanıdırılır.
+İsmini eski çağlarda [[Kolhis]] coğrafyasının temel tahılı olan yerel bir darı türünden alır. Günümüzde de modern [[Kolhis|Kolh]] dialektlerinde *ĞOM- olarak adlandırılan darı; mısırın ve buğdayın büyük ölçüde onun yerini almasından evvel bölgenin temel besin kaynaklarından biriydi. Çoğu yerde onunla aynı adı taşıyan bu yemek, [[Megrelia]]'nın bazı kısımlarında "Gomis Ğomi" veya "Mamalika" olarak da bilinir.
 == Tarih ==
-Mısır bitkisinin bölgeye ulaşmasından önceki dönemlerde muhlama yapımında muhtemelen darı unu kullanılmaktaydı. Zira kadim dönemlerden beri [[Kolhis]] coğrafyasının temel tahılı olan darı bitkisi, geç 14. yüzyıl kayıtlarında dahi bölgede sevilerek tüketilen tek tahıl ürünüydü ve mısıra benzer şekilde kavrularak işlenmekteydi.<ref name=":0">Ahmet Mican Zehiroğlu (2018) "[https://www.amazon.com.tr/Trabzon-İmparatorluğu-3-Cilt-Ahmet-Zehiroğlu/dp/6058103207/ Trabzon İmparatorluğu (3.Cilt)]" s.46</ref>
+. yüzyıl kayıtlarında, kavrularak yapılan bir çeşidinden bahsedilir ve bölge yerlilerin her çeşit balık veya etin yanında katık olarak bu lapayı tükettikleri anlatılır. <ref name=":0">Ahmet Mican Zehiroğlu (2018) "[https://www.amazon.com.tr/Trabzon-İmparatorluğu-3-Cilt-Ahmet-Zehiroğlu/dp/6058103207/ Trabzon İmparatorluğu (3.Cilt)]" s.46</ref> Geçmişte farklı isimlerle de olsa muhtemelen tüm Doğu Karadeniz sahil şeridinde yaygın olan bu yemek, günümüzde sadece, tarihi [[Megrelia]] ve [[Guria]] bölgelerinde popülerdir.
-Bölgeye buğdayın yaygın olarak girişinden çok daha sonraki bir dönemde 17. yüzyılda ulaşan <ref>Hasan Eren (1999) "Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü" s.295</ref> mısır bitkisi ise, yüksek verimi ve düşük üretim maliyeti sayesinde hızlı bir şekilde darının yerine ikame olmuştur. Böylelikle kadim çağlardan beri darı unuyla yapılmış olan tüm yerel unlu mamüllerde ve yemeklerde 19. yüzyıldan itibaren neredeyse tamamen mısır unu kullanımına geçilmiştir.
 == İçerik ==
-Un dışında, muhlamanın diğer temel bileşenleri olan peynir ve tereyağı için, bölgeye özgü yerel otantik süt ürünleri tercih edilir. Bunlar genellikle yüksek rakımlı yaylalarda üretilirler ve bu yemeğe kendine has lezzetini veren asli içeriği oluştururlar. Bazı lokal muhlama çeşitlerinde ise kaymak, yoğurt gibi ek katkılar da kullanılır.
+Günümüzde artık birçok yerde yapımında daha erişilebilir olan mısır ürünleri tercih edilse de, orijinali aynı adı taşıyan darıdan yapılır. Bu darı türünün bölgedeki endemik varlığına ilişkin en eski arkeolojik kalıntılar 3 ila 4 bin yıl öncesine aittir. Geleneksel yöntemlerle yapılışı oldukça zahmetli bir süreçtir. Esasen, suda haşlanmış darı kırmasının, darı unu ve peynir ile yoğrularak aynı suda uzun süre kısık bir közlenmiş meşe odunu ateşinde kaynatılmasıyla elde edilen bir lapadır. Bu lapa sıcak olarak, üzerine [[Kolot Peyniri]] dilimleri ve bazen de nane yaprakları eklenerek servis edilir.
 == Tavsiyeler ==
-*'''Nerede Yenilir? :''' Menülerinde Doğu Karadeniz mutfağına ağırlık veren lokantalarda genellikle her zaman bulunabilir.
+*'''Nerede Yenilir? :''' [[Zugdidi]]'de hizmet veren Diaroni Restoranı, geleneksel usulü ve sunumuyla ğomi yenilebilecek en uygun adreslerden biridir.
-*'''Nerede Yenilmez? :''' Muhlama yerine "mıhlama" tabirini kullanan yerlerde kesinlikle denenmemesi önerilir.
 == Kaynakça ==
 [[Kategori:Doğu Karadeniz Mutfağı]]
-[[Kategori:Taslaklar]]