"Yomra" sayfasının sürümleri arasındaki fark

05.17, 30 Ağustos 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli

Yomra sahili (2022)

Yomra Trabzon'un 15 km doğusunda kurulu bir sahil kasabasıdır.

İsmi

En eski yazılı kayıtlarda ĞEMORA/ ĞEMURA şekliyle okunan adının, geçmişte bölgede üretimi ve tüketimi en yaygın tahıl olan darı ile ilişkili olması muhtemeldir. [ĞOMU + RA] biçimiyle veya benzer bir varyantıyla yerli Kolh dilinde "Darılık[lar]" anlamına gelen daha eski bir isimlendirmeden kaynaklanmış olmalıdır.

Tarihi

İlk kez bir idari birim olarak bahsinin geçtiği en eski yazılı kayıtlar Trabzon İmparatorluğu devrine aittir. Kovata burnunun batısından Yanbolu Deresi'ne kadar olan sahil şeridini ve aynı kesimin güneyde Kolat Dağları'na dek yükselen art alanını kapsayan bir bandonun adı olarak Ğimora/ Ğemora/ Ğemura şekillerinde geçer. İmparator Aleksi (III.) tarafından yayımlanan 1364 tarihli Sumela fermanında, bu bandondaki toprak sahibi ve vergi mükelleflerinden Sumela manastırına tımar olarak vakfedilenlerin isim listesi, köyleri ve sülale adlarıyla birlikte sıralanır.^[1]

Orijinali 1425 yılı civarında imparator Aleksi (IV.) tarafından yayımlandığı düşünülen Faroz Fermanı metninde de, yine Yomra çevresinden Hoça, Kukul ve Samaruksa gibi köylerde vergi gelirleri Faroz kilisesine vakfedilmiş mükellef aileler sıralanır.^[2]

Sonrasında Osmanlı devrinde de aynı isimle ve benzer sınırlarla bir idari alan olarak varlığını sürdürmüştür. Aynı ismi taşımaya başlayan idari merkezi ise birkaç kez yer değiştirmiş ve son olarak ilk yeri olan Durana köyünün olduğu mevkiye geri dönmüştür.

Köyleri

Kasaba ile yakından ilişkili çevre köy ve yerleşimlerin en eskileri Ağrit, Arsin, Bacilak, Civera, Güşana, Kodil, Kân, Kuhla, Kalafka, Samaruksa, Simona ve Şana'dır.

Önemli Kişileri

Teodor Doranit (?<1380-1425>?) Diplomat, Bürokrat
Duygu Sağıroğlu (1932-2023) Senarist, Yönetmen, Eğitimci

Tavsiyeler

Nerede Ne Yenilir? : Kasaba merkezinin 3 km güneyinde Civera köyü içinde hizmet vermekte olan Zivera Kahvaltı Evi, organik yerel lezzetlerin doğal ortamında sunulduğu bir işletme olarak ilgi görmektedir.

Kaynakça

↑ Ahmet Mican Zehiroğlu (2016) "Trabzon İmparatorluğu (2. Cilt)" s.241-244
↑ Ahmet Mican Zehiroğlu (2018) "Trabzon İmparatorluğu (3.Cilt)" s.159-163

[:0-1] Ahmet Mican Zehiroğlu (2016) "Trabzon İmparatorluğu (2. Cilt)" s.241-244

[:1-2] Ahmet Mican Zehiroğlu (2018) "Trabzon İmparatorluğu (3.Cilt)" s.159-163

[1]

[2]

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
-[[Dosya:Atina.jpg|500px|thumb|Atina Kayıkhane İskelesi (Foto: Gülşah Balta)]]
+[[Dosya:Yomra.jpg|500px|thumb|Yomra sahili (2022)]]
-Doğu Karadeniz'in güney sahillerinde, [[Trabzon]]'un 110 km doğusunda bir sahil kasabasıdır.
+Yomra [[Trabzon]]'un 15 km doğusunda kurulu bir sahil kasabasıdır.
 ==İsmi==
-Farklı dönemlerde, bölgeye özgü "-A > -E" ses değişiminin de etkisiyle "Atine, Atena, Atene" gibi farklı telaffuzları da görülen ve Kolhik [A+ ... +A] yer ismi kalıbıyla uyumlu olan bu ismin açılımının [A+TİN+A] veya [A+TEN+A] şeklinde olabileceği düşünülür. [[Lazca]] aydınlık anlamına gelen '''*Tena''' kökü ve "A-" olumsuzluk öneki ile "Gölgelik yer" anlamı çıkaran bir görüş var olsa da, bu anlam o bölge açısından, yer isminin ayırt edici ve tanımlayıcı olması koşulunu karşılamaktan uzaktır. [[Prokopi]] tarafından aktarılan, yerel bir kadın hükümdarın isminden kaynaklandığı yönündeki anlatı, şimdilik bu ismin sözkökenine dair en makul açıklama gibi görünmektedir.
+En eski yazılı kayıtlarda ĞEMORA/ ĞEMURA şekliyle okunan adının, geçmişte bölgede üretimi ve tüketimi en yaygın tahıl olan darı ile ilişkili olması muhtemeldir. [ĞOMU + RA] biçimiyle veya benzer bir varyantıyla yerli [[Kolhis|Kolh]] dilinde "Darılık[lar]" anlamına gelen daha eski bir  isimlendirmeden kaynaklanmış olmalıdır.
 ==Tarihi==
-Günümüzdeki ismiyle bahsinin geçtiği bilinen en eski kayıt, '''131''' yılında bölgeyi sahil boyunca teftiş eden Kapadokya valisi [[Arrian]]'ın seyahat raporudur. Trabzon'dan bir filo ile yola çıkıp doğu istikametine giderken fırtına nedeniyle Atina iskelesine sığındıklarını anlatan [[Arrian]], orada terk edilmiş bir kale bulunduğunu belirtir ve bu yerin isminin Antik Yunan mitolojisindeki tanrıça Atina ile ilişkili olabileceğine yönelik kişisel tahminini paylaşır. Karadeniz'in bir başka yerinde aynı adı taşıyan ve tanrıça Atina tapınağına sahip olan bir yer olduğunu, dolayısıyla burasının da aynı şekilde bu ismi almış olabileceğini ileri sürer.<ref>William Falconer (1805) "Arrian's Voyage Round the Euxine Sea"</ref> Ptolemi'nin '''150''' yılı civarında yayımlanan atlasında da aynı mevki "Atena Burnu" olarak geçer.<ref>Ahmet Mican Zehiroğlu (2000) "[https://www.amazon.com.tr/Antik-%C3%87a%C4%9Flarda-Karadeniz-Ahmet-Zehiro%C4%9Flu/dp/9758086863 Antik Çağlarda Doğu Karadeniz]" s.69</ref> '''550''' yılına doğru o sahilden gemiyle geçen Doğu Roma resmi tarihçisi [[Prokopi]] ise ''Atina'' adıyla kaydettiği bu yerden ilk kez bir yerleşim birimi olarak bahseden kaynaktır. O da [[Arrian]] gibi, ilginç bulduğu bu ismin sözkökenine dair fikir yürütmeye çalışır ve bu adın eski zamanlarda bu çevreyi yönetmiş bir kadın hükümdarın adından kaynaklandığına dair bir rivayet aktarır. Hatta onun anıt mezarının da hala o civarda bir yerde olduğu bilgisini ekler.<ref>Henry Bronson Dewing (1916) "Procopius: History of he Wars" c.II s.210</ref>
+İlk kez bir idari birim olarak bahsinin geçtiği en eski yazılı kayıtlar [[Trabzon İmparatorluğu]] devrine aittir. Kovata burnunun batısından [[Yanbolu Deresi]]'ne kadar olan sahil şeridini ve aynı kesimin güneyde [[Kolat Dağları]]'na dek yükselen art alanını kapsayan bir bandonun adı olarak Ğimora/ Ğemora/ Ğemura şekillerinde geçer. İmparator [[Aleksi (III.)]] tarafından yayımlanan '''1364''' tarihli Sumela fermanında, bu bandondaki toprak sahibi ve vergi mükelleflerinden Sumela manastırına tımar olarak vakfedilenlerin isim listesi, köyleri ve sülale adlarıyla birlikte sıralanır.<ref name=":0">Ahmet Mican Zehiroğlu (2016) "[https://www.amazon.com.tr/Trabzon-İmparatorluğu-Ahmet-Mican-Zehiroğlu/dp/6054567527/ Trabzon İmparatorluğu (2. Cilt)]" s.241-244</ref>
-'''1204''' yılından itibaren [[Trabzon İmparatorluğu]] yönetimi altındaki topraklara dahil olan [[Atina]], o dönemde imparatorluğun [[Ulu Lazia]] olarak adlandırılan özerk eyaletinin en batıdaki yerleşim birimiydi. 13. yüzyıldan itibaren çeşitli İtalyan portolanlarında aynı yere denk düşecek şekilde "San'''tina''', Sen'''tina'''" adlarıyla kaydedilmiş mevki de muhtemelen aynı yerdi. 15. yüzyılın son çeyreğinde Osmanlı egemenliği altına girdikten sonra ise aynı isimle [[Trabzon Vilayeti]] içinde bir kaza merkezi olarak yapılandırıldı ve 20. yüzyıl başlarına dek bu konumunu sürdürdü.
+Orijinali '''1425''' yılı civarında imparator [[Aleksi (IV.)]] tarafından yayımlandığı düşünülen Faroz Fermanı metninde de, yine Yomra çevresinden Hoça, Kukul ve Samaruksa gibi köylerde vergi gelirleri Faroz kilisesine vakfedilmiş mükellef aileler sıralanır.<ref name=":1">Ahmet Mican Zehiroğlu (2018) "[https://www.amazon.com.tr/Trabzon-İmparatorluğu-3-Cilt-Ahmet-Zehiroğlu/dp/6058103207/ Trabzon İmparatorluğu (3.Cilt)]" s.159-163</ref>
+Sonrasında [[Osmanlı Sultanlığı|Osmanlı]] devrinde de aynı isimle ve benzer sınırlarla bir idari alan olarak varlığını sürdürmüştür. Aynı ismi taşımaya başlayan idari merkezi ise birkaç kez yer değiştirmiş ve son olarak ilk yeri olan Durana köyünün olduğu mevkiye geri dönmüştür.
 ==Köyleri==
-Kasaba ile yakından ilişkili ve tamamına yakınında [[Lazca]] konuşulan çevre köylerin başlıcaları Apso, Aranaş, Avramit, Cabat, Cacivat, Cumbat, Dadivat, Ğulivat, [[Hacabit]], Hançkun, Hunar, Kitat, Koksovat, Kostanivat, Lamğo, Melyat, Laroz, Noğadiha, Nohlapsu, Papat, Surminat, Talvat, [[Torduvat]] ve Zağnat isimlerini taşır.
+Kasaba ile yakından ilişkili çevre köy ve yerleşimlerin en eskileri Ağrit, [[Arsin]], Bacilak, Civera, Güşana, Kodil, Kân, Kuhla, Kalafka, Samaruksa, Simona ve Şana'dır.
 ==Önemli Kişileri==
-* Tahsin Bekir Balta (1902-1970) Hukukçu, Siyasetçi, Bürokrat.
+*Teodor Doranit (?<1380-1425>?) Diplomat, Bürokrat
+*[[Duygu Sağıroğlu]] (1932-2023) Senarist, Yönetmen, Eğitimci
 ==Tavsiyeler==
-*'''Nerede Ne Görülür? :''' Tarihi taş örme köprüleriyle öne çıkan Atina çevresinde özellikle [[Meleskur]], [[Lamğo]] ve [[Zağnat]] köyü köprüleri bunların en özgün örnekleridir.
+*'''Nerede Ne Yenilir? :''' Kasaba merkezinin 3 km güneyinde [[Civera]] köyü içinde hizmet vermekte olan Zivera Kahvaltı Evi, organik yerel lezzetlerin doğal ortamında sunulduğu bir işletme olarak ilgi görmektedir.
 ==Kaynakça==
-[[Kategori:Taslaklar]]
+[[Kategori:Kasabalar]]