"Şalva Eliava" sayfasının sürümleri arasındaki fark
(→Hayatı) |
|||
| (Aynı kullanıcının aradaki diğer 10 değişikliği gösterilmiyor) | |||
| 1. satır: | 1. satır: | ||
[[Dosya:Şalva_Eliava.jpg|400px|thumb|Şalva Eliava]] | [[Dosya:Şalva_Eliava.jpg|400px|thumb|Şalva Eliava]] | ||
| − | Şalva Eliava (1883-1937) [[ | + | Şalva Eliava (1883-1937) [[Megrelia]] asıllı siyasetçidir. |
| + | |||
| + | 20. yüzyılın başlarında, Güney Kafkasya'daki devrimci hareketlerin öncü bolşevik militanlarından ve aynı zamanda Ekim Devrimi'nin önemli emektarlarından biri olmuştur. Bizzat Lenin tarafından Orta Asya toplumlarının devrim sürecine katılmasını sağlamakla da görevlendirilmiş ve bu amaçla kurulan Türkistan Komisyonu başkanlığını da üstlenmiştir. | ||
==İsmi== | ==İsmi== | ||
| − | Eliava soyadı, [[Kolhis| | + | Eliava soyadı, karakteristik [[Kolhis|Kolh]] soyadı kalıplarının [[Laz]] varyantı olan "-VA /-AVA" ekli örneklerinden biridir. Bununla birlikte doğduğu köy ve ailesi [[Megrel]] kimliği ile tanınır. |
==Hayatı== | ==Hayatı== | ||
| 12. satır: | 14. satır: | ||
'''1917''' devriminden sonra devrim komitesinin bir üyesi olarak Kafkasya ve Orta Asya'da yerel Sovyet hükümetleri kurulması çalışmaları ile görevlendirildi. '''8 Haziran 1920''' tarihinde Bolşevik hükümetinin Türkiye ve İran nezdindeki tam yetkili temsilcisi olarak atandı. Lenin tarafından ortaya konulan bir prensip olan, tüm etnik toplulukların kültürel özerkliklerini ve kendi Sovyet cumhuriyetlerini kurma haklarını destekledi. Özellikle '''1921''' yılında Abhazya Cumhuriyeti'nin kuruluşunda [[Nestor Lakoba]]'nın en yakın destekçilerinden biri olduğunda, ilk kez Gürcü şovenist kesimlerin tepkisini üzerine çekmeye başladı. | '''1917''' devriminden sonra devrim komitesinin bir üyesi olarak Kafkasya ve Orta Asya'da yerel Sovyet hükümetleri kurulması çalışmaları ile görevlendirildi. '''8 Haziran 1920''' tarihinde Bolşevik hükümetinin Türkiye ve İran nezdindeki tam yetkili temsilcisi olarak atandı. Lenin tarafından ortaya konulan bir prensip olan, tüm etnik toplulukların kültürel özerkliklerini ve kendi Sovyet cumhuriyetlerini kurma haklarını destekledi. Özellikle '''1921''' yılında Abhazya Cumhuriyeti'nin kuruluşunda [[Nestor Lakoba]]'nın en yakın destekçilerinden biri olduğunda, ilk kez Gürcü şovenist kesimlerin tepkisini üzerine çekmeye başladı. | ||
| − | '''1922''''de Gürcistan SSC Denizcilik ve Savunma Bakanlığı görevlerini, '''1927''' yılından itibaren de, Gürcistan'ın da içinde olduğu Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Bakanlar Konseyi başkanlığını üstlendi. Bu dönemde [[Megrel]] toplumunun [[ | + | '''1922''''de Gürcistan SSC Denizcilik ve Savunma Bakanlığı görevlerini, '''1927''' yılından itibaren de, Gürcistan'ın da içinde olduğu Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Bakanlar Konseyi başkanlığını üstlendi. Bu dönemde [[Megrel]] toplumunun [[İsak Jvania]] önderliğindeki özerklik taleplerine destek verdi ve '''1930''' yılında bunu açıkça ilan etti. Bu tavrı, yerel Gürcü şovenist odaklarla arasının iyice açılmasına neden oldu.<ref>Timothy Blauvelt (2014) [https://abkhazworld.com/aw/Pdf/The_Mingrelian_Question_Institutional.pdf "The ‘Mingrelian Question’: Institutional Resources and the Limits of Soviet Nationality Policy"] s.1002 </ref> '''1931''' yılında merkeze çekildi ve sonrasında sırasıyla Sovyetler Birliği Dış Ticaret bakan yardımcılığı, Hafif Sanayi bakan yardımcılığı gibi nispeten siyasetten uzak görevlere atandı. |
| − | İlerleyen yıllarda Stalin tarafından başlatılan bolşeviklere yönelik tasfiye rüzgarını fırsata çeviren ve o sıralarda Stalin himayesinde en güçlü dönemlerini yaşayan Gürcü şovenist odaklarca [[ | + | İlerleyen yıllarda Stalin tarafından başlatılan bolşeviklere yönelik tasfiye rüzgarını fırsata çeviren ve o sıralarda Stalin himayesinde en güçlü dönemlerini yaşayan Gürcü şovenist odaklarca [[Kartvelizm]] doktrinini inşa etme yolunda imha edilmesi gereken potansiyel tehditlerden biri olarak görüldü. Yakın dostlarından [[Nestor Lakoba]]'nın zehirlenerek öldürülmesinden bir süre sonra, o da '''22 Mayıs 1937''''de hakkındaki bazı ihbar mektupları gerekçe gösterilerek vatana ihanet suçlamasıyla tutuklandı. G. Mgaloblişvili ve Ş. Matikaşvili isimli iki Gürcü'nün imzasını taşıyan bu ihbar mektupları, Stalin'e yönelik bir suikast planı ile birlikte Kızıl Ordu'nun Güney Kafkasya'daki durumu ile ilgili hem İngiltere ve Fransa'ya hem de Almanya'daki Nazi hükümeti askeri istihbaratına rapor verdiğine dair absürt iddialar içermekteydi. |
| − | '''3 Aralık 1937''' tarihinde, suçlarını sorguda itiraf ettiğine ilişkin bir tutanak ile kurşuna dizilerek infaz edildi. Stalin'in ölümünden sonra başlatılan soruşturmalar sonucunda, hakkındaki | + | '''3 Aralık 1937''' tarihinde, suçlarını sorguda itiraf ettiğine ilişkin bir tutanak ile kurşuna dizilerek infaz edildi. |
| + | |||
| + | Stalin'in ölümünden sonra başlatılan soruşturmalar sonucunda, hakkındaki suçlamaların tamamının asılsız ve uydurma olduğu ortaya çıkarıldı. '''8 Şubat 1956''' tarihli SBKP kararıyla hakkında verilmiş hüküm iptal edilerek itibarı iade edildi. | ||
==Kaynakça== | ==Kaynakça== | ||
| − | |||
[[Kategori: Önemli Kişiler]] | [[Kategori: Önemli Kişiler]] | ||
| + | [[Kategori: Kartvelizm Terörü Kurbanları]] | ||
02.41, 24 Ağustos 2023 itibarı ile sayfanın şu anki hâli
Şalva Eliava (1883-1937) Megrelia asıllı siyasetçidir.
20. yüzyılın başlarında, Güney Kafkasya'daki devrimci hareketlerin öncü bolşevik militanlarından ve aynı zamanda Ekim Devrimi'nin önemli emektarlarından biri olmuştur. Bizzat Lenin tarafından Orta Asya toplumlarının devrim sürecine katılmasını sağlamakla da görevlendirilmiş ve bu amaçla kurulan Türkistan Komisyonu başkanlığını da üstlenmiştir.
İsmi
Eliava soyadı, karakteristik Kolh soyadı kalıplarının Laz varyantı olan "-VA /-AVA" ekli örneklerinden biridir. Bununla birlikte doğduğu köy ve ailesi Megrel kimliği ile tanınır.
Hayatı
18 Eylül 1883'te Samtredia kasabası yakınlarındaki Ğanir köyünde doğdu. Babasını erken yaşlarda kaybetti. Avukat olan ağabeyinin etkisiyle çocukluk çağlarından itibaren sosyalist ve devrimci fikirlerle tanıştı.
1903 yılında Kutais şehrinde tamamladığı lise eğitiminin ardından Petersburg Üniversitesi hukuk fakültesine girdi ve buradaki ilk senesinde RSDLP'nin yeraltı faaliyetlerine dahil oldu. 1904 yılından itibaren Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin Bolşevik kanadında siyasete atıldığında 21 yaşındaydı. 1905 yılında Rusya genelinde patlak veren halk ayaklanmalarının aktif militanlarından biri olarak Kutais ve Tiflis şehirlerinde görev aldı. 1911'de tutuklandı ve sürgüne gönderildi.
1917 devriminden sonra devrim komitesinin bir üyesi olarak Kafkasya ve Orta Asya'da yerel Sovyet hükümetleri kurulması çalışmaları ile görevlendirildi. 8 Haziran 1920 tarihinde Bolşevik hükümetinin Türkiye ve İran nezdindeki tam yetkili temsilcisi olarak atandı. Lenin tarafından ortaya konulan bir prensip olan, tüm etnik toplulukların kültürel özerkliklerini ve kendi Sovyet cumhuriyetlerini kurma haklarını destekledi. Özellikle 1921 yılında Abhazya Cumhuriyeti'nin kuruluşunda Nestor Lakoba'nın en yakın destekçilerinden biri olduğunda, ilk kez Gürcü şovenist kesimlerin tepkisini üzerine çekmeye başladı.
1922'de Gürcistan SSC Denizcilik ve Savunma Bakanlığı görevlerini, 1927 yılından itibaren de, Gürcistan'ın da içinde olduğu Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Bakanlar Konseyi başkanlığını üstlendi. Bu dönemde Megrel toplumunun İsak Jvania önderliğindeki özerklik taleplerine destek verdi ve 1930 yılında bunu açıkça ilan etti. Bu tavrı, yerel Gürcü şovenist odaklarla arasının iyice açılmasına neden oldu.[1] 1931 yılında merkeze çekildi ve sonrasında sırasıyla Sovyetler Birliği Dış Ticaret bakan yardımcılığı, Hafif Sanayi bakan yardımcılığı gibi nispeten siyasetten uzak görevlere atandı.
İlerleyen yıllarda Stalin tarafından başlatılan bolşeviklere yönelik tasfiye rüzgarını fırsata çeviren ve o sıralarda Stalin himayesinde en güçlü dönemlerini yaşayan Gürcü şovenist odaklarca Kartvelizm doktrinini inşa etme yolunda imha edilmesi gereken potansiyel tehditlerden biri olarak görüldü. Yakın dostlarından Nestor Lakoba'nın zehirlenerek öldürülmesinden bir süre sonra, o da 22 Mayıs 1937'de hakkındaki bazı ihbar mektupları gerekçe gösterilerek vatana ihanet suçlamasıyla tutuklandı. G. Mgaloblişvili ve Ş. Matikaşvili isimli iki Gürcü'nün imzasını taşıyan bu ihbar mektupları, Stalin'e yönelik bir suikast planı ile birlikte Kızıl Ordu'nun Güney Kafkasya'daki durumu ile ilgili hem İngiltere ve Fransa'ya hem de Almanya'daki Nazi hükümeti askeri istihbaratına rapor verdiğine dair absürt iddialar içermekteydi.
3 Aralık 1937 tarihinde, suçlarını sorguda itiraf ettiğine ilişkin bir tutanak ile kurşuna dizilerek infaz edildi.
Stalin'in ölümünden sonra başlatılan soruşturmalar sonucunda, hakkındaki suçlamaların tamamının asılsız ve uydurma olduğu ortaya çıkarıldı. 8 Şubat 1956 tarihli SBKP kararıyla hakkında verilmiş hüküm iptal edilerek itibarı iade edildi.
Kaynakça
- ↑ Timothy Blauvelt (2014) "The ‘Mingrelian Question’: Institutional Resources and the Limits of Soviet Nationality Policy" s.1002