"Trabzon Sandığı" sayfasının sürümleri arasındaki fark
(→İsmi) |
(→Tarihi) |
||
| 8. satır: | 8. satır: | ||
==Tarihi== | ==Tarihi== | ||
| − | Eserin [[Floransa]]'da '''1446''' yılında faaliyette olduğu kayıtlara geçen ve ressam Apollonio di Giovanni ile marangoz Marco del Buono Giamberti ortaklığında işletilen bir atölyenin imalatı olduğu düşünülmektedir. Üretim tarihi konusunda ise bir genel mutabakat yoktur. Ayrıca üzerindeki tablonun, orijinal bir çalışma mı yoksa daha eski tarihli başka bir tablodan aktarım mı olduğu da bilinmemektedir. Tabloda, doğu tarzı kıyafetli askerlerden oluşan iki ordunun, resmin sağına ve soluna yerleştirilmiş Trabzon ve İstanbul şehirleri arasındaki mücadelesi resmedilir. Ressamın hiçbir zaman görmediği belli olan Trabzon şehrini, İstanbul'a nazaran daha güçlü, kudretli bir görünümle ve daha yakın perspektifle tasvir etmiş olması, resmedilen savaşın Trabzon kuşatması olabileceği yanılgısına yol açmıştır. Oysa eserin üzerinde "GO[N]STANTINPOLI" ve "TREBIZOND[A]" ibareleriyle birlikte "TAMBURLANE" [=Timurlenk] ibaresi de yer almaktadır.<ref>Patricia Lurati (2005) "Il Trionfo di Tamerlano. Una nuova lettura iconografica di un cassone del Metropolitan Museum of Art." s.101-118</ref><ref>Keith Christiansen & John Pope-Hennessy (1980) "Secular Painting in 15th-Century Tuscany: Birth Trays, Cassone Panels, and Portraits" s.13</ref> Bu | + | Eserin [[Floransa]]'da '''1446''' yılında faaliyette olduğu kayıtlara geçen ve ressam Apollonio di Giovanni ile marangoz Marco del Buono Giamberti ortaklığında işletilen bir atölyenin imalatı olduğu düşünülmektedir. Üretim tarihi konusunda ise bir genel mutabakat yoktur. Ayrıca üzerindeki tablonun, orijinal bir çalışma mı yoksa daha eski tarihli başka bir tablodan aktarım mı olduğu da bilinmemektedir. Tabloda, doğu tarzı kıyafetli askerlerden oluşan iki ordunun, resmin sağına ve soluna yerleştirilmiş Trabzon ve İstanbul şehirleri arasındaki mücadelesi resmedilir. Ressamın hiçbir zaman görmediği belli olan Trabzon şehrini, İstanbul'a nazaran daha güçlü, kudretli bir görünümle ve daha yakın perspektifle tasvir etmiş olması, resmedilen savaşın Trabzon kuşatması olabileceği yanılgısına yol açmıştır. Oysa bazı araştırmacıların da dikkat çektiği üzere, eserin üzerinde "GO[N]STANTINPOLI" ve "TREBIZOND[A]" ibareleriyle birlikte "TAMBURLANE" [=Timurlenk] ibaresi de yer almaktadır.<ref>Patricia Lurati (2005) "Il Trionfo di Tamerlano. Una nuova lettura iconografica di un cassone del Metropolitan Museum of Art." s.101-118</ref><ref>Keith Christiansen & John Pope-Hennessy (1980) "Secular Painting in 15th-Century Tuscany: Birth Trays, Cassone Panels, and Portraits" s.13</ref> Bu da resmin -yapılış veya kopyalanış tarihinden bağımsız olarak- orijinalinde Trabzon kuşatmasından daha önceki bir zamanı anlattığını göstermektedir. Dolayısıyla, tablodaki kompozisyonun nihai kullanım amacı her ne olursa olsun, ilk haliyle Anadolu'da Bayezid (I.) ile Timur arasında geçen ve '''1402''''de sona eren güç mücadelesini konu edinmiştir.<ref name=":0">Ahmet Mican Zehiroğlu (2018) "[https://www.amazon.com.tr/Trabzon-İmparatorluğu-3-Cilt-Ahmet-Zehiroğlu/dp/6058103207/ Trabzon İmparatorluğu (3. Cilt)]" s.221-225</ref> |
| − | Trabzon tasvirinin, tabloda sergilenen meydan muharebesinin tanımlanmasında hatalı değerlendirmelere yol açacak denli öne çıkarılmış olması ise tamamen sanatçının kendi tahayyülündeki [[Trabzon]] imajı ile ilgili | + | Trabzon tasvirinin, tabloda sergilenen meydan muharebesinin tanımlanmasında hatalı değerlendirmelere yol açacak denli öne çıkarılmış olması ise tamamen sanatçının kendi tahayyülündeki [[Trabzon]] imajı ile ilgili görülür. Buna imajın temellendirilmesine yönelik bir açıklama; özellikle Floransa Konsili sürecinde ve sonrasında İtalya'da boy gösteren [[Giorgio Di Trebisonda]], [[Ğeorgi Amiruç]] ve [[Vasilei Bessarion]] gibi Trabzonlu filozofların İtalya genelinde, bilhassa da Floransa çevresinde, [[Trabzon]] için; güçlü kuvvetli bir devletin başkenti olan, muazzam bir bilim ve kültür şehri imajı yaratması; Rönesans dönemi boyunca etkisi süren ve dönemin birçok sanat eserine yansıyan bu algının, [[Floransa]]'da yaşayan ressamı da aynı yönde etkilemiş olabileceği şeklindedir.<ref name=":0" /> |
Günümüzde New York Metropolitan Müzesi'nde muhafaza edilmekte ve sergilenmektedir. | Günümüzde New York Metropolitan Müzesi'nde muhafaza edilmekte ve sergilenmektedir. | ||
02.51, 30 Ekim 2021 tarihindeki hâli
15. yüzyıl ortalarında Floransalı bir sanatkar tarafından yapılmış bir çeyiz sandığıdır.[1]
Yaklaşık 2 metre uzunluğunda ve 1 metre yüksekliğindedir. Özellikle, ön yüzünde yer alan ve içinde Trabzon'un da resmedildiği 125x40 cm boyutlarındaki eşsiz bir savaş sahnesi tablosu nedeniyle büyük değer taşır.
İsmi
Sanat tarihi literatüründe genellikle "Trabzon Sandığı" (Trebizond Cassone) olarak tanınmasının nedeni, ön yüzünde resmedilen savaş sahnesinin Osmanlı sultanı Mehmed (II.) tarafından gerçekleştirilen Trabzon kuşatması ile ilgili olduğuna dair yaygınlaştırılmış bir kanaattir.[2] Eseri sergileyen müzenin de muhtemelen popülarite kaygısıyla öne çıkardığı bu yanlış çıkarım, Trabzon şehrinin sandık üzerindeki tabloda, savaş sahnesiyle iç içe ve oldukça görkemli bir şekilde tasvir edilmiş olmasından kaynaklanmıştır. Öte yandan bu hatalı yorumla ilişkisiz olsa da, İstanbul'a da yer verilen bu tabloda Trabzon şehrinin ondan daha baskın ve ön planda oluşu, eserin Trabzon Sandığı ismini hak etmesine yeterli olacak kadar belirgindir.
Tarihi
Eserin Floransa'da 1446 yılında faaliyette olduğu kayıtlara geçen ve ressam Apollonio di Giovanni ile marangoz Marco del Buono Giamberti ortaklığında işletilen bir atölyenin imalatı olduğu düşünülmektedir. Üretim tarihi konusunda ise bir genel mutabakat yoktur. Ayrıca üzerindeki tablonun, orijinal bir çalışma mı yoksa daha eski tarihli başka bir tablodan aktarım mı olduğu da bilinmemektedir. Tabloda, doğu tarzı kıyafetli askerlerden oluşan iki ordunun, resmin sağına ve soluna yerleştirilmiş Trabzon ve İstanbul şehirleri arasındaki mücadelesi resmedilir. Ressamın hiçbir zaman görmediği belli olan Trabzon şehrini, İstanbul'a nazaran daha güçlü, kudretli bir görünümle ve daha yakın perspektifle tasvir etmiş olması, resmedilen savaşın Trabzon kuşatması olabileceği yanılgısına yol açmıştır. Oysa bazı araştırmacıların da dikkat çektiği üzere, eserin üzerinde "GO[N]STANTINPOLI" ve "TREBIZOND[A]" ibareleriyle birlikte "TAMBURLANE" [=Timurlenk] ibaresi de yer almaktadır.[3][4] Bu da resmin -yapılış veya kopyalanış tarihinden bağımsız olarak- orijinalinde Trabzon kuşatmasından daha önceki bir zamanı anlattığını göstermektedir. Dolayısıyla, tablodaki kompozisyonun nihai kullanım amacı her ne olursa olsun, ilk haliyle Anadolu'da Bayezid (I.) ile Timur arasında geçen ve 1402'de sona eren güç mücadelesini konu edinmiştir.[5]
Trabzon tasvirinin, tabloda sergilenen meydan muharebesinin tanımlanmasında hatalı değerlendirmelere yol açacak denli öne çıkarılmış olması ise tamamen sanatçının kendi tahayyülündeki Trabzon imajı ile ilgili görülür. Buna imajın temellendirilmesine yönelik bir açıklama; özellikle Floransa Konsili sürecinde ve sonrasında İtalya'da boy gösteren Giorgio Di Trebisonda, Ğeorgi Amiruç ve Vasilei Bessarion gibi Trabzonlu filozofların İtalya genelinde, bilhassa da Floransa çevresinde, Trabzon için; güçlü kuvvetli bir devletin başkenti olan, muazzam bir bilim ve kültür şehri imajı yaratması; Rönesans dönemi boyunca etkisi süren ve dönemin birçok sanat eserine yansıyan bu algının, Floransa'da yaşayan ressamı da aynı yönde etkilemiş olabileceği şeklindedir.[5]
Günümüzde New York Metropolitan Müzesi'nde muhafaza edilmekte ve sergilenmektedir.
Kaynakça
- ↑ Cristelle Baskins (2012) "The Bride of Trebizond: Turks and Turkmens on a Florentine Wedding Chest, Circa 1460" s.1-18
- ↑ Andrea Paribeni (2001) "Iconografia, committenza, topografia di Costantinopoli: sul cassone di Apollonio di Giovanni con la 'Conquista di Trebisonda'" s.255-304
- ↑ Patricia Lurati (2005) "Il Trionfo di Tamerlano. Una nuova lettura iconografica di un cassone del Metropolitan Museum of Art." s.101-118
- ↑ Keith Christiansen & John Pope-Hennessy (1980) "Secular Painting in 15th-Century Tuscany: Birth Trays, Cassone Panels, and Portraits" s.13
- ↑ 5,0 5,1 Ahmet Mican Zehiroğlu (2018) "Trabzon İmparatorluğu (3. Cilt)" s.221-225