Grigori Şoniadi
Grigori Şoniadi (?<1250-1320) Trabzon uyruklu hekim ve astronomdur.
Kariyeri boyunca hiç ayrılmadığı İtalya'da, özellikle Antik Yunanca'dan yaptığı çevirilerle, felsefe, hitabet ve astronomi üzerine yazdığı eserlerle İtalyan Rönesansı döneminin önemli emektarlarından biri olmuştur.
İsim
O dönemden kalma yazışmalarda (Rumca:Chioniadēs) olarak kaydedilen ve ikinci bir örneği olmayan ilginç soyadının kökü olan [ŞONİA] için batı dillerinde anlamlı bir sözköken bağlantısı yoktur. Öte yandan aynı sözcüğün birkaç alternatif anlamına ev sahipliği yapan Kolhis coğrafyasının, bu soyadının menşei olması kuvvetle muhtemeldir.
Hayatı
Mektuplarından birinde, yaşlılığına ilişkin yaptığı bir yoruma dayanan dayanılarak 1250 yılndan önceki bir tarihte doğmuş olabileceği düşünülür, ancak doğum yeri bilinmemektedir.[1]
Hayatının erken dönemlerine dair bir bilgi yoktur. İstanbul'da Bizans devleti vatandaşı olarak saray ve patrikhane çevresinde farklı görevler almış üst düzeyde bir memur iken 1280'li yıllardan itibaren astronomiyle ilgilenmeye başlamıştır. Bir süre sonra da o sıralarda özellikle aktif rasathaneleriyle o alanda en ileri seviyede olan İran'a gitmeye karar vermiştir.
İran'da mezhep çatışmalarının başlaması üzerine 1307 yılından itibaren orada toplayabildiği astronomi eserlerini Trabzon'a taşımaya başladı. Bu kitapların çoğu Şemseddin Buharî, Nasireddin Tusî, Hazinî, Şirvanî ve kendisinin de öğrencisi olduğu, Tebriz rasathanesi kurucusu Fahreddin Tebrizî gibi İranlı astronomlara aitti. Oradaki en büyük destekçisi olan İlhanlı başvezir Reşidüddin'in de gücünü kaybetmeye başlaması ve hayatının tehlikeye girmesi üzerine, kendisine yapılan teklifi kabul ederek Trabzon'a yerleşmeye karar verdi.[1]
Kesin tarihi bilinmemekle birlikte, mektuplaşmalarının sona erdiği 1320 yılı civarında ölmüş olabileceği düşünülür.
Eserleri
Çoğunluğu ölümünden sonra yayınlanmış olmakla birlikte, birçok eseri günümüze kadar ulaşmıştır.
Latince yazdığı eserleri:
- Rhetorica, Libri V, Venezia, (1470)
Rumca yazdığı eserleri:
- Epístola ad excelsissimum sacratissimumque Regem Romanorum Joannem Palaeologum, Ingolstadt, (1604)
Çevirileri:
- Eusebius Pamphili de Praeparatione Evangelica a Giorgio Trapezuntio traductus, Venezia, (1470)