Gorgora
Mapsino, Trabzon'un 60 km güneydoğusunda, Of kasabası yakınlarında, Of Deresi vadisinin doğu yakasında kurulu bir köydür. Geçmişine dair izler, erken Doğu Roma egemenliği dönemine kadar uzanır.
İsim
Bölgeye 19. yüzyıl sonlarından itibaren nüfuz eden Türk ve Rum milliyetçi akımlarına paralel olarak halk etimolojisi temelli bazı çözümleme girişimleri olsa da, gerçekte köyün isminin her iki dille de anlamlı bir ilişkisi yoktur.
Miladi ilk yüzyıllarda, bir dönem Roma İmparatorluğu'nun Güney Karadeniz sahil şeridindeki doğu sınırı ve aynı zamanda askeri savunma hattı olan Of Deresi vadisi çevresinde, o dönemden kalma Latince izlerini taşıyan isimlerden biri de Mapsino'dur. Muhtemelen yerleşim yeri olmadan önce, coğrafi bir mevki olarak tanımlanmıştır.
İsmin kökü olan “-SİN-” Latincede bir çok farklı anlama gelmekle birlikte, coğrafi karşılığı; tepeler arasındaki çukur alan, yani koyaktır. Modern İtalyanca'ya aynı anlamda “SENO” olarak geçmiştir. Yine Latincede asıl anlamı “dörtgen örtü” olan olan “MAPP[A]-” ise, “dört kenarlı muntazam alan” anlamında mecazi bir ayırt edici betimleme aracı olarak kullanılarak, genel bir coğrafi terimi özel bir isme dönüştürmek için başına eklenmiş olmalıdır. “-NO” ise, Of Deresi vadisi çevresindeki yerleşim yeri adlarında yaygın olarak görülen karakteristik bir isim ekidir. O da muhtemelen, bu alan bir köy olarak yerleşime açıldıktan sonra isme eklenmiştir. Sonuç olarak, Mapsino adının, “Tepelerin arasındaki bir çukurlukta yer alan dört kenarlı muntazam alan” anlamına geldiği, açılımının da [MAPP[A] + SİN + NO] şeklinde olduğu söylenebilir.[1]
Tarih
Yerleşim yeri olarak ne zaman iskana açıldığına dair kesin bir bilgi olmamakla birlikte, Of deresi vadisinin en eski köylerinden biri olduğu kesindir. Özellikle köylerin ahalilerinin sülale, kabile ve bazen de etnisite adlarıyla kaydedildiği erken dönem Osmanlı vergi kayıtlarında, Mapsino, biri “Lazo” diğeri “Zinaha” adıyla iki kesime ayrılmıştır. Bu ifadeler, erken Doğu Roma döneminde batıya, imparatorluk topraklarına göç eden, yoğunlukla Batum ile Mapavri arasına, daha seyrek olarak da Rize ile Yomra arasına, sahile yakın kesimlere yerleştirilen, Laz Krallığı hanedanına tabi kabilelerden Of vadisinin payına düşen toplulukların, Osmanlı kayıtlarına yansıyan izleridir.
1486 tarihli ilk Osmanlı kayıtlarından itibaren bugünkü adıyla aynı şekilde kayıtlara girmeye başlayan Mapsino köyüne ilişkin nispeten daha detaylı yazılı bilgiler ise bir sonraki yüzyıldan sonra görülmeye başlanır. 1515 tarihli Trabzon Eyaleti tahrir defterine göre Mapsino'da, 1 hane dışında tamamı Hristiyan, toplam 62 hane mevcuttur ve bu hanelerden 34 tanesi “Lazo” olarak kaydedilmiştir. [2] 1583 tarihli tahrir kayıtlarında ise köy nüfusunun belirgin şekilde arttığı görülür. 11 hanesi Müslüman, diğerleri Hristiyan olmak üzere, toplam 115 hane mevcuttur ve bu hanelerden 87 tanesi “Lazo” olarak kaydedilmiştir. [3] 17. yüzyıldan itibaren tamamı Müslüman olan köy, Osmanlı devletinin yıkılışına dek kayıtlarda düzenli olarak yer almaya devam etmiştir.
18. ve 19. yüzyıl nüfus nüfus kayıtlarında köyde yerleşik görünen sülalelerden belli başlıları "Galeya, Gurgana, Hoş, Hunbal, Kaşan, Kisir, Koda, Kuber, Kuliç, Lik, " şekilde sıralanır.