Cumur

Cumur (Foto: Alper Kanca)

Cumur, Doğu Karadeniz havzasının güney sahillerinde yaygın olarak tüketilen ve ayrıca iç kesimlerdeki komşu kültürlerde de bilinen bir aperatiftir. Farklı yörelerin kendi koşullarına göre bazı malzemeleri değiştirilip, ilave içerikler eklense de; esas olarak sıcak mısır ekmeği, tereyağı ve taze Minci (Lor) peyniri ile yapılır.

İsim

Kelimenin kökeninin, ölü Tzan dilinde, "ezerek ufalamak" anlamındaki *Cum- fiil köküne dayanıyor olması kuvvetle muhtemeldir. Zira bu dilin günümüzde yaşayan en yakın akrabası Megrelce'de de, aynı kökten türemiş gibi görünen [CUMORUA] sözcüğü "ezerek ufalamak, parçalamak" ve "küçük lokmalar halinde hızla yemek" şeklinde iki anlam taşır ki ikisi de [CUMUR] için uyumludur. Ayrıca yemeğin popüler olduğu yöreler ile Tzan kabilelerinin tarihsel coğrafyası büyük ölçüde örtüşür. Bununla birlikte, aynı kökü ve anlamı paylaşan benzer yemek isimlerine, komşu bölgelerdeki diğer dillerde de rastlanması, bu terimin veya fiil kökünün ortak bir Paleo Kafkasik menşei olabileceğine de işaret eder. Kendi coğrafyasında da, yerel aksan farklılıklarına bağlı olarak; "Zumur, Çumur, Çimur" şeklinde farklı telaffuzları mevcuttur.

İçerik

Ana malzemeleri; fırınlanmış mısır unuyla tavada pişirilmiş taze mısır ekmeğinin sıcak içi, taze Minci peyniri ve tereyağıdır. Ancak kimi yörelerde, yakın geçmişteki olağanüstü sosyal ve ekonomik koşullarda, malzemelerinde ve hazırlanışında bazı değişiklikler yapıldığı da görülmüştür. Ayrıca daha eski dönemlerdeki ilk orijinalinde de darı ekmeği kullanılmış olmalıdır. Zira, mısır bitkisinin bölgeye ulaşmasından önce ekmek yapımında kullanılan, kadim dönemlerden beri Kolhis coğrafyasının temel tahılı olan darıdır.

Tarih

Tarihsel gelişim sürecine dair kesin bilgiler bulunmamakla birlikte, sözkökeni ve malzeme içeriği dikkate alındığında kadim bir geçmişe sahip olduğu muhakkaktır. Karbonhidrat, protein ve yağ ihtiyacını tek porsiyonda bir arada ama gösterişsiz şekilde karşılayabilen cumurun bir saray yemeği olmadığı da kesindir. Geçmişte, kadim Kolh yaşam tarzının gereği olarak hızlı ve pratik hazırlanabilme özelliği ile revaçta olan, her öğün tüketilebilen tipik köylü yemeği iken; günümüzde artık -doğal malzemelerine sadık kalındığı takdirde- oldukça pahalı bir aperatiftir.

Tavsiyeler

• Nerede Yenilir? : Menülerinde Doğu Karadeniz mutfağına ağırlık veren lokantalarda genellikle her zaman bulunabilir.