Trabzon Almanları

Trabzon merkezli Hochstrasser & Co. şirketinin antetli zarfı (1912)

Trabzonlu Almanlar, genellikle 15. yüzyıldan itibaren şehirde küçük topluluklar halinde varlıklarını ve nesillerini sürdürmüş tüccar ailelerdir.

Tarih

Trabzon'da yerleşik Almanlara dair en eski belge 1413 tarihlidir ve şehirde bir ticarethaneleri bulunan Bavyera kökenli Stangelin ailesinden bahseder. Ailenin o dönemdeki reisi, Uzun Sokak eşrafı nezdinde Nürnbergli Konrad olarak tanımaktaydı. Onun ölümünden sonra işin başına oğlu Heinrich Stangelin geçmiş ve sonrasında birkaç nesil boyunca Trabzon'un bilinen ilk Almanları olarak şehirde varlıklarını sürdürmüşlerdi.

Şehrin son Almanları ise 1852 yılında Trabzon'da bir dış ticaret ve taşımacılık firması kuran Zürihli Hochstrasser ailesiydi. Kurdukları firma önceleri İsviçre'deki işletmelerinin bir şubesi iken daha sonra Hans Hochstrasser tarafından Trabzon merkezli ayrı bir şirket haline dönüştürüldü, sonrasında vilayet sınırları içindeki Giresun, Samsun gibi diğer civar şehirlerde de şubeleri açıldı. Şirketin ayrıca İstanbul'da da bir temsilciliği bulunmaktaydı. Önceleri fındık ihracatına yoğunlaşan aile, daha sonra uluslararası gemi acentalığı, sigortacılık, bankacılık gibi alanlara da el attı, 1912 yılından itibaren de Lloyd ve Siemens gruplarının Trabzon Vilayeti genel distribütörlüğünü aldı. Ailenin Trabzon doğumlu son ferdi olan torun Hans Hochstrasser 1950'li yıllarda tüm işletmelerini yerel iş ortaklarına devrederek İsviçre'ye geri döndü.

Trabzon'da doğup büyümediği halde, bir fahri Trabzonlu olarak bahsedilmesi gerek diğer bir Alman ise; tarihçi, yazar ve seyyah Jakob Philip Fallmerayer'dir. Kendisi, 19. yüzyılın ilk yarısında Trabzon tarihine ilişkin -siyasetten bağımsız- ilk bilimsel çalışmalara imza atan isim oldu. İki kez Trabzon'u ziyaret etti. İkincisinde uzun bir süre kalarak, Trabzon'un tarihine, kültürüne ve coğrafyasına olan hayranlığını da büyük bir içtenlikle dile getirdiği "Doğu'dan Fragmanlar" isimli eserini kaleme aldı. O ziyaretinden sonra, yaşamının sonuna dek her fırsatta, ikinci memleketinin Trabzon olduğunu vurguladı.