Piraziz

Piraziz (1924)

Doğu Karadeniz'in güney sahillerinde, Trabzon'un 150 km batısında yer alan bir sahil kasabasıdır.

İsim

İsminin kökenine dair makul ve yaygın kanaat; 1455 tarihli Osmanlı tahrir defterinde bahsi geçen ve daha sonraları adına aynı çevrede Nefs-i Piraziz isimli bir köy de kurulacak olan, Pir Aziz isimli bir tımar beyinin isminden kaynaklandığı yönündedir.

Tarih

Kasabanın daha sonra kurulacağı alana dair, egemenliği altında olduğu Trabzon İmparatorluğu'nun kayıtlarında ve daha öncesinde bir bilgiye rastlanmaz. Ancak bu bölge, 15. yüzyılda Osmanlı hakimiyeti altına girdiğinde, uzun bir dönem boyunca, sahilden 5 km kadar içeride kurulu olan Bendehor kalesinin ismiyle kayıtlara geçmiştir. Rumca [PENTE + HOR] "Beş Köy" anlamına gelen isminden de anlaşılacağı üzere, Bendehor, hem o dönemde hem de muhtemelen daha evvelinde, çevresinde yer alan bir grup Ortodoks Hristiyan köyün idari merkezi durumundaydı.

Aynı yüzyılda yoğun bir Bektaşî yerleşimi sonucu bölgede yaşanan demografik dönüşüm, dönemin vergi kayıtlarında geçen kişi adlarıyla belirgin şekilde görülebilmektedir. Çoğu günümüze kadar ulaşabilmiş yer ve mevki isimlerinde de bu etki aynı şekilde hissedilir. Muhtemelen ekserisi Güvenç Abdal Ocağı mensubu olan bu toplulukların yerleştiği çevre köylerin, Osmanlı dönemi boyunca dış dünyayla tek bağlantısı, sahil kesiminde Abdal İskelesi adıyla anılan pazar yeri aracılığı ile gerçekleşmiştir. Zaman içinde sabit bir çarşıya dönüşen bu mevki, 19. yüzyılın başlarından itibaren, çevredeki en kalabalık köy olan Nefs-i Piraziz'in adıyla anılmaya başlanmış ve bu şekilde Piraziz isimli küçük bir kasabaya dönüşmüştür.

Tavsiyeler

• Nerede ne görülür? : Kasabanın güneyinde, iç kesimlerde yer alan "Veli Tepesi, Evliya Tepesi, Hasan Dede Tepesi" gibi yükseltileri, doğal güzellikleri ile dikkat çeken köşelerdir. Ayrıca yerleşik ahalinin geleneksel yaylası olan, 50km güneydeki 2100m rakımlı "Bektaş Yaylası" da önemli bir dağ turizmi ve yürüyüş alanıdır.

• Nerede ne alınır? : Özellikle kasabanın batısındaki "Abdal deresi" vadisindeki bahçelerde yetişen, yöreye özgü "Piraziz Elması" kendine has kokusu ve hafif mayhoş tadı ile dikkat çeken bir üründür.

• Nerede ne yenilir? : Kasaba içinde, sahil yolu üzerindeki "Haşlamacı İlhan Usta" ; başta haşlama olmak üzere ve mevsimine göre değişen taze balık güveci çeşitleri ile de iddialı bir yerel lezzet durağıdır.

Önemli Kişiler

• Naim Tirali (1925-2009) Gazeteci, yazar.