Yomra

Atina Kayıkhane İskelesi (Foto: Gülşah Balta)

Doğu Karadeniz'in güney sahillerinde, Trabzon'un 110 km doğusunda bir sahil kasabasıdır.

İsmi

Farklı dönemlerde, bölgeye özgü "-A > -E" ses değişiminin de etkisiyle "Atine, Atena, Atene" gibi farklı telaffuzları da görülen ve Kolhik [A+ ... +A] yer ismi kalıbıyla uyumlu olan bu ismin açılımının [A+TİN+A] veya [A+TEN+A] şeklinde olabileceği düşünülür. Lazca aydınlık anlamına gelen *Tena kökü ve "A-" olumsuzluk öneki ile "Gölgelik yer" anlamı çıkaran bir görüş var olsa da, bu anlam o bölge açısından, yer isminin ayırt edici ve tanımlayıcı olması koşulunu karşılamaktan uzaktır. Prokopi tarafından aktarılan, yerel bir kadın hükümdarın isminden kaynaklandığı yönündeki anlatı, şimdilik bu ismin sözkökenine dair en makul açıklama gibi görünmektedir.

Tarihi

Günümüzdeki ismiyle bahsinin geçtiği bilinen en eski kayıt, 131 yılında bölgeyi sahil boyunca teftiş eden Kapadokya valisi Arrian'ın seyahat raporudur. Trabzon'dan bir filo ile yola çıkıp doğu istikametine giderken fırtına nedeniyle Atina iskelesine sığındıklarını anlatan Arrian, orada terk edilmiş bir kale bulunduğunu belirtir ve bu yerin isminin Antik Yunan mitolojisindeki tanrıça Atina ile ilişkili olabileceğine yönelik kişisel tahminini paylaşır. Karadeniz'in bir başka yerinde aynı adı taşıyan ve tanrıça Atina tapınağına sahip olan bir yer olduğunu, dolayısıyla burasının da aynı şekilde bu ismi almış olabileceğini ileri sürer. Ptolemi'nin 150 yılı civarında yayımlanan atlasında da aynı mevki "Atena Burnu" olarak geçer. 550 yılına doğru o sahilden gemiyle geçen Doğu Roma resmi tarihçisi Prokopi ise Atina adıyla kaydettiği bu yerden ilk kez bir yerleşim birimi olarak bahseden kaynaktır. O da Arrian gibi, ilginç bulduğu bu ismin sözkökenine dair fikir yürütmeye çalışır ve bu adın eski zamanlarda bu çevreyi yönetmiş bir kadın hükümdarın adından kaynaklandığına dair bir rivayet aktarır. Hatta onun anıt mezarının da hala o civarda bir yerde olduğu bilgisini ekler.

1204 yılından itibaren Trabzon İmparatorluğu yönetimi altındaki topraklara dahil olan Atina, o dönemde imparatorluğun Ulu Lazia olarak adlandırılan özerk eyaletinin en batıdaki yerleşim birimiydi. 13. yüzyıldan itibaren çeşitli İtalyan portolanlarında aynı yere denk düşecek şekilde "Santina, Sentina" adlarıyla kaydedilmiş mevki de muhtemelen aynı yerdi. 15. yüzyılın son çeyreğinde Osmanlı egemenliği altına girdikten sonra ise aynı isimle Trabzon Vilayeti içinde bir kaza merkezi olarak yapılandırıldı ve 20. yüzyıl başlarına dek bu konumunu sürdürdü.

Köyleri

Kasaba ile yakından ilişkili ve tamamına yakınında Lazca konuşulan çevre köylerin başlıcaları Apso, Aranaş, Avramit, Cabat, Cacivat, Cumbat, Dadivat, Ğulivat, Hacabit, Hançkun, Hunar, Kitat, Koksovat, Kostanivat, Lamğo, Melyat, Laroz, Noğadiha, Nohlapsu, Papat, Surminat, Talvat, Torduvat ve Zağnat isimlerini taşır.

Önemli Kişileri

• Tahsin Bekir Balta (1902-1970) Hukukçu, Siyasetçi, Bürokrat.

Tavsiyeler

• Nerede Ne Görülür? : Tarihi taş örme köprüleriyle öne çıkan Atina çevresinde özellikle Meleskur, Lamğo ve Zağnat köyü köprüleri bunların en özgün örnekleridir.