Duygu Sağıroğlu
Ali Duygu Sağıroğlu (1932-2023) Trabzon doğumlu sahne tasarımcısı, senarist, yönetmen ve eğitimcidir.
Toplumsal Gerçekçi Sinema ekolünün Türkiye'deki öncüleri arasında kabul edilir ve aynı zamanda tiyatro alanında birçok ödüle layık görüldüğü yenilikçi sahne tasarımlarıyla tanınır.[1]
Hayatı
10 Kasım 1932 tarihinde Trabzon'da doğdu. Kendi anlatımına göre babası aslen Viçe'de yerleşik Batum göçmeni bir sülaleye, annesi ise Trabzon'un köklü ailelerinden birine mensuptu.
Çocukluğunun büyük bir kısmının geçtiği Trabzon'da, Sümer Sineması'nda izlediği ve çok etkilendiği Çarli Çaplin'in "Modern Zamanlar" isimli filmi onun sahne sanatlarına yönelik ilgisinin ilk temelini oluşturdu. Sonrasında İstanbul'da Galatasaray Lisesi'nde yatılı olarak okurken tiyatro ile ilgilenmeye başladı. Mezuniyetini takiben İTÜ Mimarlık Fakültesi'ne girdi ve orada okurken 1956 yılında ilk kez profesyonel sahne dekoru tasarımcısı olarak çalışmaya başladı.1959 yılında ise Atıf Yılmaz'ın asistanı ve sanat yönetmeni olarak sinemaya adım attı.
1963'de kazandığı bir bursla yurtdışına giderek Fransa, İngiltere, ABD ve İtalya’da sahne dekoru alanında eğitimler aldı. 1965 yılında İtalyan Yeni Gerçekçilik akımından da esintiler taşıyan ve yıllar sonra Toplumsal Gerçekçi sinema akımın başyapıtlarından biri olarak kabul edilecek olan ilk filmi "Bitmeyen Yol"'u çekti. Oldukça belirgin teknik yetersizliklerle çektiği bu film, buna rağmen kurgusu ve sanatsal yönetimi ile büyük ilgi topladı. Ancak o dönemin sansür kurulu, filmin gösterimini "halkı sefil durumda gösterdiği" gerekçesiyle iki yıl boyunca engelledi.[2] Bu yorucu deneyim ve siyasi baskılar, muhtemelen 1967 sonrasında daha çok ticari avantür tarzda filmlere yönelmesinde etkili oldu.[3]
1976'ya kadar süren bu macerasının ardından tekrar tiyatroya döndü. 1979 yılından itibaren sırasıyla İstanbul Güzel Sanatlar Akademisinde ve MSÜ Güzel Sanatlar Fakültesinde Sinema-TV dersleri de vermeye başladı. Tiyatro sahnesi tasarımı çalışmalarına ağırlık verdi. İlki 1990 yılında olmak üzere, yaşamının son çeyreğine sahne tasarımı alanında birçok ödül sığdırmayı başardı. Son olarak 2012'de Antalya Altın Portakal Film Festivali “Yaşam Boyu Onur Ödülü” ile onurlandırıldı.
29 Nisan 2023 tarihinde İstanbul'da 90 yaşında öldü.
Eserleri
Yönetmenliği veya senaristliğini üstlendiği filmlerden bazıları şunlardır:
- Karacaoğlan'ın Kara Sevdası (1959, Sanat Yönetmeni)
- Keşanlı Ali Destanı (1964, Sanat Yönetmeni)
- Bitmeyen Yol (1965, Senarist ve Yönetmen)
- Ben Öldükçe Yaşarım (1965, Senarist ve Yönetmen)
- Kanlı Mezar (1966, Yönetmen)
- Aslan Arkadaşım (1967, Senarist ve Yönetmen)
- Boş Beşik (1969, Senarist)
- Şöför Nebahat (1970, Senarist)
- Toprak Ana (1973, Senarist)
- Ağrı Dağı Efsanesi (1975, Senarist)
Kaynakça
- ↑ Zafer Çebi (2006) "1960 Dönemi Türk Sineması ve Toplumsal Gerçekçi Çalışmalar" s.147-157
- ↑ Umut İnam (2023) "İtalya’da Yeni Gerçekçilik ve Türkiye’de Toplumsal Gerçekçi Sinema: Bitmeyen Yol Film Örneği" s.101-128
- ↑ Dilar Diken Yücel (2021) "Türk Sinemasında Toplumsal Gerçekçilik Serüveni; Toplumsal Gerçekçilikten Toplumsal Kaderciliğe" s.225-231