Aleksi (IV.)
Aleksi (IV.) Ulu Komnin (1382 - 1428) Trabzon İmparatorluğu'nun 19. hükümdarıdır.
İsim
Kendi dönemindeki kayıtlarda adı; Latince: Alexius [Magnus] Comnenus, Rumca: Αλέξιος Μέγας Κομνηνός, İtalyanca: Alessio [Mega] Komneno olarak geçer.
Hayatı
Trabzon imparatoru Manuel (III.)'in ilk eşi Gülhan Hatun'dan olma oğlu olarak 1382'de Trabzon'da doğdu.
1395 yılında 13 yaşındayken, doğum ismi hanedan geleneğinde uğurlu sayılan Aleksi ismiyle değiştirilerek veliaht prens ilan edildi. [1]
1415 yılı sonlarında başlayan Trabzon-Ceneviz savaşı ile iktidarı iyice zayıflamış olan ve aynı süreçte muhtemelen veba hastalığından ölen babasının yerine 5 Mart 1417 tarihinde tahta geçti. İmparator ünvanı aldığında 35 yaşındaydı. Cenevizlere karşı devam etmekte savaşta kaçınılmaz görünen hezimete engel olamadı. 30 Ekim 1417 [2] tarihinde başkenti ablukaya alan Cenevizlerin ağır koşullarını kabul ederek bir ateşkes anlaşması imzaladı. 28 Şubat 1418 tarihinde Cenova'da imzalanan koşulları nispeten hafifletilmiş bir barış anlaşmasıyla da Cenevizlere ödenecek savaş tazminatı belirlendi. Karşılıklı olarak imzalanan belge, bedeli fındık ve Trabzon şarabı ile ödenmek üzere imzalanmış ilk ve tek savaş tazminatı sözleşmesi olarak tarihe geçti.[1]
Bizanslı eşi nedeniyle, geleneksel Trabzon-Bizans husumetinde, nispeten daha pasif ve uzlaşmacı bir duruş sergiledi. Eşinin saraydaki Bizansvari faaliyetlerinden rahatsız olan yerli aristokrasi, veiaht prens olan oğlunu babasının bir an önce tahttan indirilmesi gerektiği konusunda ikna etmeye çalıştı. 1420'li yıllara gelindiğinde hem iç savaş ve darbe tehlikesiyle hem de Kırım üzerindeki ihtilaflar nedeniyle Cenevizlerle yeniden tırmanan gerginliklerle karşı karşıyaydı. Önce Cenevizlerle uzlaşarak Kırım sorununu geçici de olsa dondurdu. Ardından yayınladığı Faroz Fermanı ile yerli aristokrasiye örtülü bir gözdağı vermeye çalıştı. Ancak bu hamleleri 1425 yılından itibaren patlak verecek olan iç savaşı engelleyemedi. Veliaht prens Yoanni (IV.) ilk darbe girişimini fiilen başlattı, ancak başarılı olamayarak ülke dışına kaçtı. Ertesi yıl tüm çatışmaların odağında olan Bizanslı eşi öldü. Ancak bu gelişme de artık geri dönüşü olmayan süreci engelleyemedi. Son çare olarak, diplomatik evlilik bağlantılarıyla dış müttefik damatlar edinmeye girişti. Onlar da tahtını koruyabilmesi için yeterli olmadı. 1428 yılında, tüm yerli aristokrasinin desteğini arkasına alan veliaht prens oğlu ile Ahanta yakınlarında gerçekleşen nihai hesaplaşma sırasında çadırında suikaste uğrayarak öldürüldü.[1]