Dominiko Allegri
Dominiko Allegri (?<1400–1448>?) Trabzon uyruklu amiral, diplomat.
15. yüzyılda Trabzon İmparatorluğu'na diplomasi alanında önemli hizmetlerde bulunmuş İtalyan asıllı başarılı bürokratlardan biridir.
İsmi
Soyadını taşıdığı Allegri sülalesi, Avrupa Ortaçağı'nda İtalya'da, ağırlıklı olarak Floransa çevresinde yerleşik olan Toskanalı köklü ailelerinden biri olarak bilinir.
Hayatı
Yaşamının ilk dönemlerine dair bilgi bulunmamaktadır.
Trabzon sarayına yakınlığı ile bilinen ailesine ilişkin bilinen en eski kayıt, 1427 yılında Ceneviz vatandaşlığı ve ticaret imtiyazı da olan Antonio de Allegri isimli bir tüccarın Ceneviz dükünün ricası üzerine İmparator ile görüşmesidir.[1]
Kendisi ise ailenin bir sonraki jenerasyonunun bir ferdi olarak Yoanni (IV.) döneminde Trabzon'da diplomat olarak devlet hizmetine girmiştir. Trabzon - Bizans husumetinin doruğa çıktığı 1441 yılı sonlarına doğru, Vatikan ve İtalya genelinde Trabzon aleyhine yürütülen Bizans propagandasına müdahil olmakla görevlendirilmiş ve bu amaçla Trabzon imparatorunun tam yetkili elçisi olarak İtalya'ya gönderilmiştir.[1]
İtalya'da iki yılı aşkın bir süre boyunca Bizans elçisi Teodor Karysto ve Bizans hesabına çalışan Savoyalı Jak Gallo ile adeta köşe kapmaca oynayacak olan Allegri'nin o süreçteki seyahatleri ve kulis faaliyetleri, yerel arşivlerdeki bazı belgelerden takip edilebilmektedir. Bunlarda ilki Floransa Cumhuriyeti topraklarına giriş ve serbest dolaşım izni için düzenlenmiş 15 Mart 1442 tarihli bir diplomatik vize kaydıdır.[1] Bu Latince belgede ismi ve unvanı şu şekilde yazılıdır:
"...Dominiko Allegri efendi, Trabzon imparatorunun doğrudan sözcüsü..." [1]
Bu belgenin içeriğine göre, ilk durakları olan Vatikan'dan sonra Floransa'ya hareket ettiği anlaşılan Trabzon elçi heyeti, orada siyasi gözlemci sıfatıyla Floransa konsilinin kapanış oturumlarına katılmıştır. O süreçte hem kendi soyadının ağırlığını, hem de Trabzon'un Floransa'daki prestijli imajını kullanarak, diğer katılımcı ülke temsilcileri nezdinde imparatorluk hesabına lobi faaliyetleri yürütmüştür. Bu yöndeki en dikkat çekici icraatı da, Sienalı ünlü stratejist ve diplomat Bertramo Mignanelli'yi Papa'ya sunacağı rapora Trabzon lehine görüşler eklemesi için ikna etmesi olmuştur. Vatikan'da büyük itibar sahibi olan Mignanelli, bu talebi yerine getirmiş ve birkaç ay sonra Papa'ya takdim etmek üzere hazırladığı "Konsil Sonrası Uluslararası İlişkiler ve Yeni Haçlı Stratejisi" konulu raporuna, Trabzon'un önemini, değerini vurgulayan ve bunu jeopolitik gerekçelerle açıklayan bir bölüm eklemiştir. Bu Allegri'nin, İtalya turu boyunca elde ettiği en önemli somut diplomatik kazanım olmuştur.[1]
24 Şubat 1443 tarihinde konsil delegeleriyle birlikte, konsilin sonuç bildirgesinin açıklanacağı ve kapanış seremononisinin yapılacağı Vatikan'a hareket etmiştir. Roma'daki temaslarının ardından deniz yoluyla Cenova'ya geçmiş, orada da Ceneviz doçu Adorno ile görüşerek, Vatikan'dan getirdiği bir mektubu kendisine takdim etmiştir. Adorno buna karşılık kendisine, aynı zamanda Ceneviz vatandaşı da olan ailesinin geçmişte üstlendiği Trabzon sarayı nezdindeki "Ceneviz Lobisi" görevi için ona yetki tazelemesi yapmış, Papa'ya yazdığı 15 Haziran 1443 tarihli cevap mektubunu geciktirmeden bizzat kendisinin götürmesini rica etmiştir. Aslında oradan Milano'ya geçmeyi planlayan Allegri'nin o ziyaretini erteleyerek acilen Roma'ya geri dönmesi, mektuplaşma içeriğinin veya ekindeki bir bilgi notunun Trabzon'la ilgili olabileceğini düşündürmektedir. Nitekim iki ay sonra Vatikan'nın açık desteği ile İstanbul'da göreve gelen yeni Ortodoks Patriği Mamma'nın, selefinin aksine Trabzon'a yönelik düşmanlığı sona erdirmek için olumlu mesajlar vermesi ve bu yönde bazı adımlar atması bu ihtimali destekler niteliktedir.[1]
Aynı yılın sonuna doğru tekrar Cenova'ya giden Allegri, 2 Ocak 1444 tarihinde oradan Milano düküne bir mektup yazarak, yeni bir ziyaret randevusu için talepte bulunmuş ve isteği kabul edilmiştir. 10 Şubat 1444 günü gerçekleşen bu resmi görüşmenin tutanaklarında, diplomat unvanı dışında "Trabzon imparatorunun damadı ve baş amirali" sıfatları da yer almıştır. Milano'da da en az bir ay kadar kaldığı anlaşılan elçi heyetinin sonraki güzergahı ve dönüş tarihi ise belirsizdir. Oradaki varlıklarına ilişkin son yazılı kayıt 23 Şubat 1444 tarihli bir tahsisat makbuzudur. Bu belgeye göre Milano dükü, Allegri'nin Teodor isimli Trabzonlu silahlı muhafızının yıpranmış üniformasının tamiri için ona ödünç yeni elbise tahsis edilmesini emretmiştir. Son kısmı oldukça karanlık olan bu yorucu ve yıpratıcı görevin başarıyla tamamlandığı ise ilerleyen yıllarda gerçekleşen gelişmelerle anlaşılacaktır.[1]
Dominiko Allegri'nin resmi kariyerinin sona erişine ve ölüm tarihine ilişkin bir bilgi yoktur.