"Harun Karadeniz" sayfasının sürümleri arasındaki fark
| (Aynı kullanıcının aradaki diğer 55 değişikliği gösterilmiyor) | |||
| 1. satır: | 1. satır: | ||
[[Dosya:Harun_Karadeniz.jpg|400px|thumb|Harun Karadeniz (1969)]] | [[Dosya:Harun_Karadeniz.jpg|400px|thumb|Harun Karadeniz (1969)]] | ||
Harun Karadeniz (1942-1975) [[Alucra]] doğumlu yazar ve siyasetçidir. | Harun Karadeniz (1942-1975) [[Alucra]] doğumlu yazar ve siyasetçidir. | ||
| + | |||
| + | 1960'lı yıllardaki anti-emperyalist öğrenci hareketlerinin en önemli öncülerinden biridir. Ayrıca, devletin bu tür gençlik hareketlerini kendi stratejisi doğrultusunda nasıl manipüle edebildiğini de ilk fark edenlerden ve o dönemde sesi yeterince duyulmasa da buna dikkat çekmeye çalışanlardandır. | ||
==Hayatı== | ==Hayatı== | ||
| − | '''1942''' yılında [[Alucra]] | + | '''1942''' yılında [[Alucra]] yakınlarında, [[Armutlu]] köyünde doğdu. |
| − | + | Yoksul ve topraksız bir çiftçi ailesinin evladıydı. İlk çocukluk yılları daha çok, ailesinin sık sık çalışmak için gittiği ve uzun süreler kaldığı [[Bulancak]]'ta geçti. Ailesinin '''1952''' yılında iş bulma umuduyla taşındığı Samsun'da İlk ve Orta öğrenimini tamamladı. | |
| − | '''1962''' yılında İTÜ İnşaat Fakültesine kaydoldu. İki yıl sonra | + | '''1962''' yılında İTÜ İnşaat Fakültesine kaydoldu. İki yıl sonra okulun Talebe Cemiyetine üye oluşundan itibaren, sosyalist fikirlerle tanıştı. |
| − | Ardından | + | Ardından aynı cemiyetin başkanı oldu ve İTÜ talebe birliği yönetim kuruluna seçildi. Bir süre sonra da İTÜ öğrenci birliği başkanı oldu. '''1967''' yılında dönemin ilk büyük öğrenci hareketi olan “Özel Okullar Devletleştirmelidir” yürüyüşünün organizasyonuna öncülük edenler arasındaydı. Ayrıca öğrencileri, işçi hareketleriyle bir araya getirmek için de özellikle çaba sarfetmekteydi. İTÜ öğrencilerini toplayıp fabrikalara, grevdeki işçilere destek olmaya götürmek gibi farklı eylemleriyle, dönemin daha popüler görünen öğrenci liderlerinden farklı bir çizgi sergiliyordu. Bunlardan birinde, '''4 Temmuz 1968''' tarihli Derby fabrikası işgali eyleminde, kalabalık bir öğrenci kitlesini yanına alıp oraya gitmiş ve orada "Öğrenci Boykot Komiteleri Başkanı" olarak yaptığı konuşmada şunları söylemişti: |
| + | <blockquote> | ||
| + | ''"...Patronların ezdiği, sömürdüğü siz emekçi kardeşlerimizi, babalarımızı, amcalarımızı bütün gücümüzle desteklemekteyiz. Bu fabrikada sizleri, diğer fabrikalarda daha birçok emekçi halkı sömüren patronlar şunu bilmelidir ki, bu işçiler yalnız değildir. Bu halkın evlatları olan bizler, halka dönük düzeni kurana dek çalışacağız. Bugün burada sizin yanınızdayız, sizi desteklediğimizi ve her zaman siz emekçilerden yana olduğumuzu bilesiniz diye geldik. Gerektiğinde yine geleceğiz ve her hareketinizde sizinle beraber olacağız...”'' <ref>Tuncay Çelen, Ömer Gürcan (2006) "Hesaplaşma" b.6</ref> | ||
| + | </blockquote> | ||
| + | |||
| + | Bu ziyaretten iki hafta sonra '''17 Temmuz 1968''''de, kendisinin de örgütleyicileri arasında yer aldığı 6. Filo protestoları sonrası, üniversite yurduna yapılan baskında, yakın arkadaşı Vedat Demircioğlu polis tarafından pencereden aşağı atılarak öldürüldü. Bu olay kendisi için bir dönüm noktası oldu. Örgütlediği süreci provokasyonlara karşı kontrol altında tutamayışı nedeniyle, hem kendi doğrultusunu, hem de dönemin diğer öğrenci liderleriyle ilişkilerini sorgulamaya başladı. '''19 Ekim 1968''' tarihinde, öğrencileri devlete ve kurulu düzene karşı örgütlediği gerekçesiyle tutuklanışının ardından, dönemin "popüler" devrimci öğrenci liderleriyle arasına mesafe koydu ve onlardan büyük ölçüde koptu. | ||
| − | '' | + | '''1969''' yılı başlarından itibaren özellikle işçi sınıfı içindeki çalışmalara daha fazla ağırlık verdi. Kartal İşçi Birliği’ni örgütledi, işçilere sınıfsal bilinç kazandırılması için yoğun çaba sarf etti. Bu gayretleriyle onun, '''15-16 Haziran 1970''' büyük işçi direnişinin tohumlarını atanlardan biri olduğu çok daha sonra anlaşılacaktı. |
| + | '''12 Mart 1971''' darbesinin hemen ardından tutuklananlar arasında yer aldı. '''12 Mayıs 1971''' tarihinde Sıkıyönetim Komutanlığı, "yurtdışındaki ana mihrak" olarak nitelediği [[Zeki Baştımar]]'dan başlayarak [[Cemal Reşit Eyüboğlu]]'na kadar uzanan bir silsile halinde sıraladığı ve kendisinin de içinde olduğu uzun bir isim listesi için "farklı toplum kesimlerini içine alan geniş tabanlı komünist ihtilal teşebbüsü organize etmek" suçlamasıyla iddianame hazırladı ve yargılama süreci başlattı. Tutuklu olduğu bu süreçte hapishanede kansere yakalandı. Tahliyesi sonrasında doktorları, tedavisi için acilen yurtdışına gitmesini önerdiler, ancak kendisine uzun süre pasaport verilmedi. Nihayet gecikmeli olarak izin çıkınca, '''Aralık 1973'''’te tedavi için İngiltere’ye gitti. Orada kendisine, müdahale için çok geç kalınmış olduğu söylendi. Kolu kesildi. Fakat buna rağmen, sonrasındaki tedavi girişimleri olumlu sonuçlar vermedi. | ||
| − | + | Türkiye'ye dönüşünü takiben '''Şubat 1975''''de, devletin izin vermeyerek geciktirdiği tedavisi ile ilgili olarak şunları açıkladı: | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | '''Şubat 1975''''de, devletin izin vermeyerek geciktirdiği tedavisi ile ilgili olarak şunları açıkladı: | ||
<blockquote> | <blockquote> | ||
| 26. satır: | 28. satır: | ||
</blockquote> | </blockquote> | ||
| − | Bu açıklamasından 6 ay kadar sonra, 15 Ağustos 1975 tarihinde, 33 yaşında öldü. | + | Bu açıklamasından 6 ay kadar sonra, '''15 Ağustos 1975''' tarihinde, 33 yaşında öldü. |
| + | [[Dosya:Harun_Karadeniz_1972.jpg|400px|thumb|Harun Karadeniz (1971)]] | ||
==Fikirleri== | ==Fikirleri== | ||
| + | |||
| + | Bilimsel sosyalizm yanlısıydı. Ezilen geniş halk kitlelerine sınıf bilincinin aşılanmasının, Türkiye koşullarındaki öncelikli görev olduğunu düşünmekteydi. Özellikle 60'lı yılların sonlarından itibaren, Türkiye'nin sınıfsal yapısına, sınıfsal çelişkilerine ilişkin paradigmaları ve terminolojiyi, kurucu egemen düzenin manipüle ederek çarpıttığını açıklamaya çalışan [[İdris Küçükömer]]'in bazı isabetli tespitlerinden de etkilenmiştir. Nitekim ölümünden sonra yayımlanan "Yaşamımdan Acı Dilimler" isimli otobiyografik eserinin önsözünü de o kaleme almıştır.<ref>Harun Karadeniz (1975) "Yaşamımdan Acı Dilimler"</ref> | ||
==Eserleri== | ==Eserleri== | ||
*Olaylı Yıllar ve Gençlik (1974) | *Olaylı Yıllar ve Gençlik (1974) | ||
| − | * | + | *Kapitalsiz Kapitalistler (1975) |
| − | *Yaşamımdan Acı Dilimler | + | *Eğitim Üretim İçindir (1975) |
| − | + | *Yaşamımdan Acı Dilimler (1975) | |
==Kaynakça== | ==Kaynakça== | ||
| − | [Kategori:Önemli Kişiler] | + | [[Kategori:Önemli Kişiler]] |
02.03, 14 Nisan 2021 itibarı ile sayfanın şu anki hâli
Harun Karadeniz (1942-1975) Alucra doğumlu yazar ve siyasetçidir.
1960'lı yıllardaki anti-emperyalist öğrenci hareketlerinin en önemli öncülerinden biridir. Ayrıca, devletin bu tür gençlik hareketlerini kendi stratejisi doğrultusunda nasıl manipüle edebildiğini de ilk fark edenlerden ve o dönemde sesi yeterince duyulmasa da buna dikkat çekmeye çalışanlardandır.
Hayatı
1942 yılında Alucra yakınlarında, Armutlu köyünde doğdu.
Yoksul ve topraksız bir çiftçi ailesinin evladıydı. İlk çocukluk yılları daha çok, ailesinin sık sık çalışmak için gittiği ve uzun süreler kaldığı Bulancak'ta geçti. Ailesinin 1952 yılında iş bulma umuduyla taşındığı Samsun'da İlk ve Orta öğrenimini tamamladı.
1962 yılında İTÜ İnşaat Fakültesine kaydoldu. İki yıl sonra okulun Talebe Cemiyetine üye oluşundan itibaren, sosyalist fikirlerle tanıştı. Ardından aynı cemiyetin başkanı oldu ve İTÜ talebe birliği yönetim kuruluna seçildi. Bir süre sonra da İTÜ öğrenci birliği başkanı oldu. 1967 yılında dönemin ilk büyük öğrenci hareketi olan “Özel Okullar Devletleştirmelidir” yürüyüşünün organizasyonuna öncülük edenler arasındaydı. Ayrıca öğrencileri, işçi hareketleriyle bir araya getirmek için de özellikle çaba sarfetmekteydi. İTÜ öğrencilerini toplayıp fabrikalara, grevdeki işçilere destek olmaya götürmek gibi farklı eylemleriyle, dönemin daha popüler görünen öğrenci liderlerinden farklı bir çizgi sergiliyordu. Bunlardan birinde, 4 Temmuz 1968 tarihli Derby fabrikası işgali eyleminde, kalabalık bir öğrenci kitlesini yanına alıp oraya gitmiş ve orada "Öğrenci Boykot Komiteleri Başkanı" olarak yaptığı konuşmada şunları söylemişti:
"...Patronların ezdiği, sömürdüğü siz emekçi kardeşlerimizi, babalarımızı, amcalarımızı bütün gücümüzle desteklemekteyiz. Bu fabrikada sizleri, diğer fabrikalarda daha birçok emekçi halkı sömüren patronlar şunu bilmelidir ki, bu işçiler yalnız değildir. Bu halkın evlatları olan bizler, halka dönük düzeni kurana dek çalışacağız. Bugün burada sizin yanınızdayız, sizi desteklediğimizi ve her zaman siz emekçilerden yana olduğumuzu bilesiniz diye geldik. Gerektiğinde yine geleceğiz ve her hareketinizde sizinle beraber olacağız...” [1]
Bu ziyaretten iki hafta sonra 17 Temmuz 1968'de, kendisinin de örgütleyicileri arasında yer aldığı 6. Filo protestoları sonrası, üniversite yurduna yapılan baskında, yakın arkadaşı Vedat Demircioğlu polis tarafından pencereden aşağı atılarak öldürüldü. Bu olay kendisi için bir dönüm noktası oldu. Örgütlediği süreci provokasyonlara karşı kontrol altında tutamayışı nedeniyle, hem kendi doğrultusunu, hem de dönemin diğer öğrenci liderleriyle ilişkilerini sorgulamaya başladı. 19 Ekim 1968 tarihinde, öğrencileri devlete ve kurulu düzene karşı örgütlediği gerekçesiyle tutuklanışının ardından, dönemin "popüler" devrimci öğrenci liderleriyle arasına mesafe koydu ve onlardan büyük ölçüde koptu.
1969 yılı başlarından itibaren özellikle işçi sınıfı içindeki çalışmalara daha fazla ağırlık verdi. Kartal İşçi Birliği’ni örgütledi, işçilere sınıfsal bilinç kazandırılması için yoğun çaba sarf etti. Bu gayretleriyle onun, 15-16 Haziran 1970 büyük işçi direnişinin tohumlarını atanlardan biri olduğu çok daha sonra anlaşılacaktı.
12 Mart 1971 darbesinin hemen ardından tutuklananlar arasında yer aldı. 12 Mayıs 1971 tarihinde Sıkıyönetim Komutanlığı, "yurtdışındaki ana mihrak" olarak nitelediği Zeki Baştımar'dan başlayarak Cemal Reşit Eyüboğlu'na kadar uzanan bir silsile halinde sıraladığı ve kendisinin de içinde olduğu uzun bir isim listesi için "farklı toplum kesimlerini içine alan geniş tabanlı komünist ihtilal teşebbüsü organize etmek" suçlamasıyla iddianame hazırladı ve yargılama süreci başlattı. Tutuklu olduğu bu süreçte hapishanede kansere yakalandı. Tahliyesi sonrasında doktorları, tedavisi için acilen yurtdışına gitmesini önerdiler, ancak kendisine uzun süre pasaport verilmedi. Nihayet gecikmeli olarak izin çıkınca, Aralık 1973’te tedavi için İngiltere’ye gitti. Orada kendisine, müdahale için çok geç kalınmış olduğu söylendi. Kolu kesildi. Fakat buna rağmen, sonrasındaki tedavi girişimleri olumlu sonuçlar vermedi.
Türkiye'ye dönüşünü takiben Şubat 1975'de, devletin izin vermeyerek geciktirdiği tedavisi ile ilgili olarak şunları açıkladı:
"...Ben içerideyken, eşim İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı Adli Müşaviri Turgut Akan’a çıkmış ve: ‘Kocamı hangi suçla tutuyorsunuz? Sağlığı iyi değil, hayatı tehlikede. Sağlık kurulları ve klinik raporları bu durumu belirtiyor’ demiş. Adli Müşavir ise: ‘Ölsün istiyoruz’ demiş, ‘ Harun, eline silah almadı; eğer silahlı bir eylemi olsaydı, bizim için işini bitirmek daha kolay olurdu. O, bizim için, eline silah alanlardan daha tehlikeli. Onun için de ölmesini istiyoruz.’ Bu sözler 1972 yılı sonbaharında söylendi. Şu an yıl 1975 ve aylardan şubat. Benim sağ kolum kesildi ve fakat ölmedim...”
Bu açıklamasından 6 ay kadar sonra, 15 Ağustos 1975 tarihinde, 33 yaşında öldü.
Fikirleri
Bilimsel sosyalizm yanlısıydı. Ezilen geniş halk kitlelerine sınıf bilincinin aşılanmasının, Türkiye koşullarındaki öncelikli görev olduğunu düşünmekteydi. Özellikle 60'lı yılların sonlarından itibaren, Türkiye'nin sınıfsal yapısına, sınıfsal çelişkilerine ilişkin paradigmaları ve terminolojiyi, kurucu egemen düzenin manipüle ederek çarpıttığını açıklamaya çalışan İdris Küçükömer'in bazı isabetli tespitlerinden de etkilenmiştir. Nitekim ölümünden sonra yayımlanan "Yaşamımdan Acı Dilimler" isimli otobiyografik eserinin önsözünü de o kaleme almıştır.[2]
Eserleri
- Olaylı Yıllar ve Gençlik (1974)
- Kapitalsiz Kapitalistler (1975)
- Eğitim Üretim İçindir (1975)
- Yaşamımdan Acı Dilimler (1975)