Titrek Hamsi Örgütü

Behice Boran ve Titrek Hamsi Örgütü üyeleri. (Trabzon, Meydan, 1966)

12 Mart 1971 darbesini izleyen süreçte, Trabzon çevresiyle irtibatlı ilerici, sol, sosyalist aydınlara yönelik bir sindirme kampanyası sırasında, yürütülen soruşturmaya gizli örgüt kapsamında hukuki kılıf oluşturmak için tutanaklara sokulmuş hayalî bir "gizli devrimci yapılanma" olarak bilinir.

İsim

Şehirden ve tüm çevre kasabalardan toplanarak Trabzon'da Mitra Tepesi'ndeki askeri gazinoya doldurulan solcu muhaliflerin, orada kendi aralarında "titrek hamsi hücresi" şeklinde spontane bir espri etrafında gerçekleştirdikleri şakalaşmaların kolluk amirlerinin "kulağına" gitmesi ile bu adın soruşturma dosyasına dahil olmuş olması kuvvetle muhtemeldir. Bir rivayete göre, bu duyum aynı soruşturma kapsamında İstanbul'da işkenceli sorguya alınan Trabzonlu genç bir öğretmenin yazılı ifadesine de "THÖ=Titrek Hamsi Örgütü" şeklinde ekletilmiş ve bu şekilde somutlaştırılmaya çalışılmıştır. Her ne kadar ciddiyetsiz gibi görünse de sorgucuların bu isimlendirmeyi tüm absürtlüğüne rağmen kayda geçirmiş olmaları, devlete yönelik tehditlerde bölgesel ve etnik kodlama yapmaya dönük yerleşik eğilimlerinden kaynaklanmıştır.

Arka Plan

Cumhuriyetin kuruluş döneminden itibaren, siyasetten ve ideolojilerden bağımsız ayrı bir eksende birbirleriyle iktidar mücadelesine girişen bölgesel kutuplardan biri olan Trabzon'un, bir muhalefet odağı olarak ilk kez rejimin kurucu unsurlarının gözüne batması da aynı yıllara denk gelir. 1920li yıllar boyunca; muhafazakar ittihatçılardan, meşrutiyet yanlısı liberallere ve bolşeviklere kadar neredeyse tüm muhalif oluşumların İstanbul dışında en hızlı örgütlendiği olduğu alan olan Trabzon Vilayeti coğrafyası, bu çok kombinasyonlu karmaşık güç mücadelesinden bölge olarak yenik çıkmış; sürgünler, suikastler ve idamlarla "hizaya" getirildikten sonra Ankara nezdinde ve hafızasında aklanabilmesi ancak 1930'lu yıllara doğru mümkün olabilmiştir.

1953 Mitra Tepesi'nde Amerikan teknik istihbarat ve dinleme istasyonu.

3 Mayıs 1972

Attila Aşut, Altan Öymen, Emil Galip Sandalcı, Erdal Öz, Şefik Asan, Ali Faik Cihan, Hüseyin Serdar, İlhan Demiraslan, Zülfü Livaneli, Haydar İlker

Mustafa Beşgen

Niyazi Ağırnaslı

Servet Başol: "12 Mart sorgucuları da olayın absürt olduğunun farkındaydılar. Zaten “Titrek Hamsi Örgütü mensuplarına” uçak kaçırma eyleminden çok, idam cezalarının önlenmesi için kimlerden imza topladıkları sorulmuştu. Örgüt ve uçak kaçırma operasyonun bahanesiydi. Amaç muhalif aydınları cezaevine sokup seslerini kesmekti…"