Titrek Hamsi Örgütü

Behice Boran ve Titrek Hamsi Örgütü üyeleri. (Trabzon, Meydan, 1966)

12 Mart 1971 darbesini izleyen süreçte, Trabzon çevresiyle irtibatlı ilerici, sol, sosyalist aydınlara yönelik bir sindirme kampanyası sırasında, yürütülen soruşturmaya gizli örgüt kapsamında hukuki kılıf oluşturmak için tutanaklara sokulmuş hayalî bir "gizli devrimci yapılanma" olarak bilinir.

İsim

Yürütülen toplu gözaltıların ilk günlerinde Trabzon ve çevresinden toplanan solcu muhaliflerin, orada içine düştükleri durumu alaya alarak kendi aralarında "titrek hamsi hücresi" şeklinde spontane bir espri etrafında döndürdükleri şakalaşmaların kolluk amirlerinin "kulağına" gitmesi ile bu adın soruşturma dosyasına dahil olmuş olması kuvvetle muhtemeldir. Bir rivayete göre, bu duyum aynı soruşturma kapsamında İstanbul'da işkenceli sorguya alınan Trabzonlu genç bir öğretmenin yazılı ifadesine de "THÖ:Titrek Hamsi Örgütü" şeklinde ekletilmiş ve bu şekilde somutlaştırılmaya çalışılmıştır. Her ne kadar ciddiyetsiz gibi görünse de sorgucuların bu isimlendirmeyi tüm absürtlüğüne rağmen kayda geçirmeye çalışmaları, devlete yönelik tehditlerde geçmişe atıf amaçlı bölgesel ve etnik kodlama yapmaya dönük yerleşik eğilimlerinden kaynaklanmıştır.

Arka Plan

Cumhuriyetin kuruluş döneminde, ideolojik ihtilaflardan ayrı bir eksende birbirleriyle iktidar ağırlığı mücadelesine girişmiş bölgesel kutuplardan biri olan Trabzon'un, bir muhalefet odağı olarak ilk kez rejimin kurucu unsurlarının gözüne batması da aynı yıllara denk gelir. 1920li yılların ilk yarısı boyunca; eski ittihatçılardan, meşrutiyet yanlısı liberallere ve bolşeviklere kadar neredeyse tüm muhalif oluşumların İstanbul dışında en hızlı örgütlendiği alan olan Trabzon Vilayeti coğrafyası, bu çok kombinasyonlu karmaşık güç mücadelesinden bölge olarak yenik çıkmış; sürgünler, suikastler ve idamlarla "hizaya" getirildikten sonra Ankara nezdinde ve hafızasında aklanabilmesi ancak 1930'lu yıllara doğru mümkün olabilmiştir.

Trabzon'un devlete yönelik tehditlerle ilişkilendirilerek ikinci kez mercek altına alınması ise 1950'li yıllarında başındadır.

1953 Mitra Tepesi'nde Amerikan teknik istihbarat ve dinleme istasyonu.

3 Mayıs 1972

Şehirde ve tüm çevre kasabalarda gözaltına alınarak Trabzon'da Mitra Tepesi'ndeki askeri gazinoya doldurulan

Attila Aşut, Altan Öymen, Emil Galip Sandalcı, Erdal Öz, Şefik Asan, Ali Faik Cihan, Hüseyin Serdar, İlhan Demiraslan, Zülfü Livaneli, Haydar İlker

Mustafa Beşgen

Niyazi Ağırnaslı

Servet Başol: "12 Mart sorgucuları da olayın absürt olduğunun farkındaydılar. Zaten “Titrek Hamsi Örgütü mensuplarına” uçak kaçırma eyleminden çok, idam cezalarının önlenmesi için kimlerden imza topladıkları sorulmuştu. Örgüt ve uçak kaçırma operasyonun bahanesiydi. Amaç muhalif aydınları cezaevine sokup seslerini kesmekti…"