Araklı
Doğu Karadeniz'in güney sahillerinde, Sürmene'nin 5 km batısında kurulu bir kasabadır.
İsim
Mevcut ismiyle ilişkili en eski atıf, orijinal içeriği 15. yüzyıla ait olduğu düşünülen bir Trabzon İmparatorluğu fermanı kopyasında yer alır. Bu belgede Sürmene bandonuna bağlı bir köy olarak Rumca "Herakleia" şeklinde kayıtlıdır.[1] İsmin bu ilk şekliyle "Herakli'nin yeri" anlamına geldiği söylenebilir. Ancak yer ile ilişkilendirilen şahsın hangi Herakli olduğuna dair ayrıca bir kayıt yoktur.
Günümüze ulaştığı haliyle Araklı isimlendirmesi ise, erken Osmanlı döneminde, o çevrede büyük ölçekte gerçekleştiği bilinen şarap ve rakı üretimine atfen, aynı ismin halk etimolojisi yolu ile [ARAK + LI > ARAKLI] olarak yakıştırılarak dönüştürülmesi ile ortaya çıkmıştır. Bu isimlendirmenin kökü olan [ARAK] ise; özelde rakıyı, genel olarak damıtılmış içkileri, bazen de tüm alkollü içkileri ifade eden Osmanlıca bir terimdir. [1]
Tarih
Trabzon İmparatorluğu döneminde, bugünkü Araklı Burnu mevkiinde Sürmene bandonuna bağlı küçük bir köy idi. Bandon merkezi olan eski Sürmene ise onun hemen doğusunda, ismini aldığı Sürmene deresinin ağzında, erken Roma döneminde kurulmuş bir yerleşimdi.[2]
İçinde yer aldığı Sürmene vadisi çevresi 15. yüzyılda şarap üretiminde altın çağını yaşayan bölgesel bir merkez konumundaydı. 16. yüzyılda ise rakı üretimiyle öne çıkmaya başladı. Sürmene kasabasının, 19. yüzyılda yaşanan kanlı ayaklanmalar sonucunda tamamen yakılıp yıkılması sonrasında, 5 km kadar doğuya Manaho deresi ağzındaki Humurgân mevkiine taşınması üzerine, tamamen terk edilmiş olan eski yeri bir süre sonra oraya en yakın yerleşim olan Araklı köyünün adı ile anılmaya başlandı. Sürmene Deresi'nin ismi ise değiştirildi ve unutuldu. Aradan bir süre daha geçtikten sonra, akarsu ağzındaki nüfus tekrar yoğunlaşmaya başladı ve bir kasaba halini aldı. Ortaya çıkan yeni kasaba da yine aynı köyün adını alarak Araklı oldu.[1]
Tavsiyeler
- Nerede ne görülür? : Kasaba'nın 50 km kadar güneyinde Kolat Dağları'nın kuzeydoğu yamaçlarında yer alan Salarot, Goleren ve Balahor gibi yaylalarının, henüz beton istilasına uğramamış kesimleri özellikle yaz aylarında oldukça ilgi görür.
- Nerede ne yenilir? : Tarihi kervan yolunu takip ederek yaylalara çıkmadan önce, kasaba içindeki Trabzon caddesi üzerinde hizmet veren Kervan Dondurma'nın, kendi özel üretimi olan katkısız doğal sütlü-salepli "Kervan dondurması" yine aynı işletmenin kendi günlük ürünü olan tuzlu kurabiyeleri eşliğinde tadılabilir.
Önemli Kişiler
- Hüseyin Hasançebi (1944-2021) Siyasetçi, yazar.
Kaynakça
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Ahmet Mican Zehiroğlu (2018) "Trabzon İmparatorluğu (3.Cilt)" s.98-105, 161
- ↑ Ahmet Mican Zehiroğlu (2000) "Antik Çağlarda Doğu Karadeniz" s.55-95