Vona

Vona sahilinden bir görünüm (1928)

Doğu Karadeniz'in güney sahillerinde, Fatsa'nın 30 km doğusunda yer alan bir sahil kasabasıdır.

İsim

Adının kökeni veya anlamına ilişkin henüz makul ve mantıklı bir açıklama bulunmamaktadır.

Tarih

Kurulu bulunduğu yer kadim Kolhis kültür alanının güneybatı bölgesidir. Deniz ticaretinin başladığı çağlardan itibaren gemiler için önemli bir korunak yeri, dolayısıyla da işlek bir iskele olmuştur. Ancak bir yerleşim birimi olarak, Antik Yunan Sömürgeciliği dönemlerinde kullanılan ismi bilinmemektedir.

Mevcut ismi ile uyumlu en eski yazılı şekli, Doğu Roma dönemine denk gelen İdrisî'nin 1154 tarihli haritasında "Buna" olarak görülür. Yer aldığı sahil şeridi ile birlikte 1204 yılından itibaren Trabzon İmparatorluğu egemenliği altına girmiştir. O dönemde Vona şeklindeki ismine ilk kez, Ceneviz ve Pisa menşeli portolan haritalarında rastlanır. En eskisi 1290'lı yıllara tarihlendirilen bu haritalarda -dönemin Ceneviz transliterasyonu ile- ismi genellikle bugünkü telaffuzu ile aynı şekilde "Vona" olarak kayıtlıdır. 1396 yılında bir Ceneviz saldırısı ile tamamen yakılıp yıkılmış, ertesi yıl da Hacı Miroğlu Beyliği tarafından ele geçirilmiştir. Ancak 1406 yılı civarında tekrar Trabzonlular tarafından geri alınmıştır.

1450'li yıllarda Osmanlı Sultanlığı topraklarına katılan Vona, sonraki asırlarda elverişli bir iskele olarak genelikle Osmanlıların Kafkasya'ya yönelik seferlerinde bir sevkiyat üssü olarak kullanılmış ve bu işlevini 19. yüzyıl ortalarına dek sürdürmüştür.

Hoynat Adası

Tavsiyeler

• Nerede ne görülür? : Vona yakınlarında bulunan Hoynat Adası, özellikle Tepeli Karabatak kuşlarının nadir yuvalanma yerlerinden biri olarak önemli bir kuş gözlem alanıdır. Ayrıca ada üzerinde eski sur ve sarnıç kalıntıları mevcuttur. Henüz talan edilmemiş doğal manzarasıyla, Vona'nın görülmeye değer köşelerinden biridir.

• Nerede ne alınır? : Kasaba merkezindeki helvacılar pazarından, yöreye özgü cevizli Vona Helvası alınabilir.

• Nerede ne yenilir? : Bolaman yolu üzerinde, Hoynat Adası yakınlarındaki Çaka mevkiinde faaliyet gösteren Vonalı Celal'de, Hamsi ve mezgit başta olmak üzere mevsimlik taze balıklar yenilebilir. Ayrıca aynı yerde, diğer yerel lezzetlerle birlikte yöreye özgü ilginç turşu çeşitleri tadılabilir.