"Akçaabat" sayfasının sürümleri arasındaki fark
(→Tarihi) |
|||
| (Aynı kullanıcının aradaki diğer 40 değişikliği gösterilmiyor) | |||
| 1. satır: | 1. satır: | ||
| + | [[Dosya:Akçaabat.jpg|600px|thumb|Akçaabat, Ortamahalle (Foto: Esma Balcıoğlu)]] | ||
Trabzon'un 10 km batısında kurulu bir sahil kasabasıdır. | Trabzon'un 10 km batısında kurulu bir sahil kasabasıdır. | ||
==İsmi== | ==İsmi== | ||
| − | Günümüzdeki ismi, [[Osmanlı Sultanlığı|Osmanlı]] döneminde | + | Günümüzdeki ismi, erken [[Osmanlı Sultanlığı|Osmanlı]] egemenliği döneminde kasabanın bulunduğu yeri de içeren nahiyeye verilen Akçaabad isminden gelir. Bu isimlendirme de yine Osmanlı kayıtlarında Akçakale olarak görülen, kasaba yakınlarındaki bir kalenin adı ile ilişkili gibi görünür. Nahiyenin merkezi olan bu yerleşimin kendisi ise uzun bir süre, imparatorluk dönemindeki [[Rumca]] adı ile Platana (=Çınarlık) olarak anılmaya devam etmiş, ilerleyen dönemlerde bu isim [[Halk Etimolojisi|halk etimolojisi]] yolu ile "Pulathane/ Polathane" şekline dönüşmüştür. Osmanlı döneminin sonlarına doğru ise idari birimin adı olan "Akçaabad" aynı zamanda kasabanın da adı haline gelmiş ve sonrasında Cumhuriyet döneminde "Akçaabat" şeklini almıştır. |
==Tarihi== | ==Tarihi== | ||
| + | Platana adıyla bahsinin geçtiği en eski belgeler 14. yüzyıla ait İtalyan portolanlarıdır. O dönemde [[Trabzon İmparatorluğu]] dahilindeki [[Trabzon Rumları|Rum]] azınlığın başkent dışındaki en yoğun nüfusunu barındıran [[Trikomia Bandonu]]'nun idari merkezi konumundaydı. Bu bölge aynı zamanda ülke genelinde, Helenik kökenli yer adlarının en yoğun görüldüğü kesimdi ve diğer bölgelerden ayrışan bu kültürel doku, o yıllarda muhtemelen sahil kesimindeki eski [[Antik Yunan Sömürgeciliği|Sömürge Dönemi]] kolonileşmesinin mirasını ve izlerini de taşımaktaydı. '''1404''' yılında gemiyle bölgeyi ziyeret eden bir diplomatın kayıtlarında, korunaklı bir liman olarak bahsedilen Platana, orijinali '''1425''' yılı civarında imparator [[Aleksi (IV.)]] tarafından yayımlandığı düşünülen [[Faroz Fermanı]] metninde, Trikomia Bandonu'nun diğer önemli yerleşim birimleriyle birlikte anılır.<ref name=":0">Ahmet Mican Zehiroğlu (2018) "[https://www.amazon.com.tr/Trabzon-İmparatorluğu-3-Cilt-Ahmet-Zehiroğlu/dp/6058103207/ Trabzon İmparatorluğu (3.Cilt)]" s.81, 106, 160</ref> | ||
| − | Adının | + | Aynı yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı yönetime giren kasaba, Akçaabad adıyla önce nahiye daha sonra kaza olarak yeniden yapılandırılan aynı idari bölgenin merkezi olmayı sürdürmüştür. Sultanlık devrinin sonların doğru da yönetim merkezi olduğu aynı idari birimin adını almıştır. Adının "Akçaabat" şekline dönüşmeden önceki hali ile "Akçaabad" olarak geçtiği son resmi belgelerden biri '''1947''' tarihlidir ve [[SSCB]] hesabına casusluk yapma suçuyla ölüm cezası verilen "...Akçaabad'ın [[Guzari]] köyünden..." Ahmet Sevim isimli bir şahsın asılarak idam edilmesine ilişkindir <ref>[https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc030/karartbmmc030/karartbmmc03001570.pdf "TBMM Tutanakları (1947)"] c.30 s.797 n.1567</ref> |
==Köyleri== | ==Köyleri== | ||
| − | [[Ahanda]], Cagera, Caneni, Cavera, Cayara, [[Eskiköy]], Gozoysa, Haldandoz, Hatalita, İpsil, Kalanima, Kokona, Lalank, Mayer, Mimera, Muçura, Muhula, [[Sera]], [[Suğa]], Vartara, | + | Kasaba ile tarihsel bağları olan belli başlı çevre köyleri; [[Ahanda]], Cagera, Caneni, Cavera, Cayara, [[Eskiköy]], Gozoysa, Gurebi, [[Guzari]], Haldandoz, Hatalita, İpsil, Kalanima, Kokona, Koryana, Lalank, Mayer, Mimera, Muçura, Muhula, [[Sera]], [[Suğa]], Vartara ve Visera olarak sıralanabilir. |
| + | |||
| + | ==Tavsiyeler== | ||
| + | *'''Nerede ne görülür? :''' Akçaabat'ın Doğu yakasında yer alan [[Ortamahalle]], Trabzon şehrinin yakın çevresinde yerel kent mimarisinin bütünlüklü olarak korunup sergilenebildiği yegane alandır. Kültür turizmi gezginlerinin bölgedeki önemli uğrak yerlerinden biridir. | ||
| + | *'''Nerede ne yenilir? :''' Eski Çarşı mevkiinde hizmet veren "Komaroğlu Köfte Salonu" meşhur [[Akçaabat Köftesi]] tadımı için en çok tavsiye edilen mekanlar arasında yer alır. | ||
==Önemli Kişiler== | ==Önemli Kişiler== | ||
| − | *[[Sabahattin Eyüboğlu]] (1908-1973) | + | *[[Sabahattin Eyüboğlu]] (1908-1973) Halkbilimci, yapımcı, yazar, akademisyen. |
*[[Cemal Reşit Eyüboğlu]] (1906-1988) Siyasetçi, hukukçu, yayımcı. | *[[Cemal Reşit Eyüboğlu]] (1906-1988) Siyasetçi, hukukçu, yayımcı. | ||
*[[Hasan İzzettin Dinamo]] (1909-1989) Şair, yazar. | *[[Hasan İzzettin Dinamo]] (1909-1989) Şair, yazar. | ||
| − | [[Kategori: | + | ==Kaynakça== |
| + | |||
| + | [[Kategori:Kasabalar]] | ||
06.42, 3 Aralık 2023 itibarı ile sayfanın şu anki hâli
Trabzon'un 10 km batısında kurulu bir sahil kasabasıdır.
İsmi
Günümüzdeki ismi, erken Osmanlı egemenliği döneminde kasabanın bulunduğu yeri de içeren nahiyeye verilen Akçaabad isminden gelir. Bu isimlendirme de yine Osmanlı kayıtlarında Akçakale olarak görülen, kasaba yakınlarındaki bir kalenin adı ile ilişkili gibi görünür. Nahiyenin merkezi olan bu yerleşimin kendisi ise uzun bir süre, imparatorluk dönemindeki Rumca adı ile Platana (=Çınarlık) olarak anılmaya devam etmiş, ilerleyen dönemlerde bu isim halk etimolojisi yolu ile "Pulathane/ Polathane" şekline dönüşmüştür. Osmanlı döneminin sonlarına doğru ise idari birimin adı olan "Akçaabad" aynı zamanda kasabanın da adı haline gelmiş ve sonrasında Cumhuriyet döneminde "Akçaabat" şeklini almıştır.
Tarihi
Platana adıyla bahsinin geçtiği en eski belgeler 14. yüzyıla ait İtalyan portolanlarıdır. O dönemde Trabzon İmparatorluğu dahilindeki Rum azınlığın başkent dışındaki en yoğun nüfusunu barındıran Trikomia Bandonu'nun idari merkezi konumundaydı. Bu bölge aynı zamanda ülke genelinde, Helenik kökenli yer adlarının en yoğun görüldüğü kesimdi ve diğer bölgelerden ayrışan bu kültürel doku, o yıllarda muhtemelen sahil kesimindeki eski Sömürge Dönemi kolonileşmesinin mirasını ve izlerini de taşımaktaydı. 1404 yılında gemiyle bölgeyi ziyeret eden bir diplomatın kayıtlarında, korunaklı bir liman olarak bahsedilen Platana, orijinali 1425 yılı civarında imparator Aleksi (IV.) tarafından yayımlandığı düşünülen Faroz Fermanı metninde, Trikomia Bandonu'nun diğer önemli yerleşim birimleriyle birlikte anılır.[1]
Aynı yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı yönetime giren kasaba, Akçaabad adıyla önce nahiye daha sonra kaza olarak yeniden yapılandırılan aynı idari bölgenin merkezi olmayı sürdürmüştür. Sultanlık devrinin sonların doğru da yönetim merkezi olduğu aynı idari birimin adını almıştır. Adının "Akçaabat" şekline dönüşmeden önceki hali ile "Akçaabad" olarak geçtiği son resmi belgelerden biri 1947 tarihlidir ve SSCB hesabına casusluk yapma suçuyla ölüm cezası verilen "...Akçaabad'ın Guzari köyünden..." Ahmet Sevim isimli bir şahsın asılarak idam edilmesine ilişkindir [2]
Köyleri
Kasaba ile tarihsel bağları olan belli başlı çevre köyleri; Ahanda, Cagera, Caneni, Cavera, Cayara, Eskiköy, Gozoysa, Gurebi, Guzari, Haldandoz, Hatalita, İpsil, Kalanima, Kokona, Koryana, Lalank, Mayer, Mimera, Muçura, Muhula, Sera, Suğa, Vartara ve Visera olarak sıralanabilir.
Tavsiyeler
- Nerede ne görülür? : Akçaabat'ın Doğu yakasında yer alan Ortamahalle, Trabzon şehrinin yakın çevresinde yerel kent mimarisinin bütünlüklü olarak korunup sergilenebildiği yegane alandır. Kültür turizmi gezginlerinin bölgedeki önemli uğrak yerlerinden biridir.
- Nerede ne yenilir? : Eski Çarşı mevkiinde hizmet veren "Komaroğlu Köfte Salonu" meşhur Akçaabat Köftesi tadımı için en çok tavsiye edilen mekanlar arasında yer alır.
Önemli Kişiler
- Sabahattin Eyüboğlu (1908-1973) Halkbilimci, yapımcı, yazar, akademisyen.
- Cemal Reşit Eyüboğlu (1906-1988) Siyasetçi, hukukçu, yayımcı.
- Hasan İzzettin Dinamo (1909-1989) Şair, yazar.
Kaynakça
- ↑ Ahmet Mican Zehiroğlu (2018) "Trabzon İmparatorluğu (3.Cilt)" s.81, 106, 160
- ↑ "TBMM Tutanakları (1947)" c.30 s.797 n.1567